گزگز، مورمور، سوزن سوزن شدن، بیحسی و خواب رفتن پا یک نشانه از اختلال در مسیر عصبدهی به ران، ساق، کف و انگشتان پا است که انتقال پیامهای عصبی از اعصاب محیطی به طناب نخاعی و یا مغز را با مشکل مواجه میکند. گاه دلایل سادهای مانند نگهداشتن پا در یک وضعیت نامناسب به مدت طولانی میتواند با فشار بر روی عصب سبب گزگز و خواب رفتن پا شود. اما اگر گزگز و خواب رفتن پا شدید باشد یا مدام تکرار شود، نشاندهنده یک علت جدیتر است که نیاز به بررسیهای پزشکی دارد. عوامل گوناگونی از قبیل بارداری، کمبود ویتامین، عفونت، التهاب، بیماریها، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و آسیب عصبی میتوانند سبب احساس گزگز، بیحسی و خواب رفتن پاها در یک یا هر دو سمت بدن شوند. برای رفع گزگز و خواب رفتن پا باید علت زمینهای آن را شناسایی و درمان کرد. تشخیص زودهنگام علت گزگز و خواب رفتن پاها میتواند از پیشروی آسیب عصبی جلوگیری کند.
گزگز و خواب رفتن پا چیست؟
گزگز، مورمور، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن یک احساس ناخوشایند است که به طور شایع در ران، ساق، کف و انگشتان پا رخ میدهد و یک نشانه از تحت فشار قرار گرفتن و یا آسیبدیدگی پایانههای عصبی است که کارکرد آنها را با اختلال مواجه میکند. گزگز و خواب رفتن پاها ممکن است موقتی و خفیف باشد و به سرعت برطرف شود. برای مثال وقتی برای مدت طولانی در یک وضعیت نشسته یا دراز میکشید، اعصاب پای شما تحت فشار قرار میگیرد که با تغییر وضعیت بهبود مییابد. با این حال، تکرار مداوم این علامت و یا افزایش شدت آن ممکن است نشان دهنده یک اختلال جدیتر باشد که نیاز به بررسیهای پزشکی دارد.
اعصاب سیاتیک، رانی و تیبیال از جمله اعصاب محیطی هستند که پیامهای حسی را برای پردازش از پا به طناب نخاعی و سپس مغز ارسال میکنند. هر اختلالی در این مسیر که انتقال پیامهای عصبی را با مشکل مواجه کند، سبب اختلال کارکرد عصبی شده و به صورت گزگز، سوزن سوزن شدن، بیحسی و خواب رفتن پاها مشخص میشود. بارداری، کمبود ویتامین، عفونت، التهاب، بیماریها، مواد سمی، سکته مغزی و آسیبدیدگی از جمله عللی هستند که میتوانند سبب اختلال کارکرد عصبی و ایجاد حس گزگز و خواب رفتن در یک یا هر دو پا شوند.
گزگز و خواب رفتن پا نشانه چیست؟
عوامل مختلفی میتوانند با فشار بر پایانههای عصبی سبب احساس گزگز و خواب رفتن در پاها شوند که برخی از آنها در زیر ارائه شدهاند. تعیین علت دقیق گزگز و خواب رفتن پاها نیاز به بررسیهای دقیق دارد و باید توسط پزشک متخصص انجام گیرد.
بارداری
کمردرد، در دوران بارداری یک امر عادی است؛ اما اگر به عصبهای ستون فقرات فشار وارد شود، این درد و ناراحتی ممکن است به باسن و پاها نیز سرایت کند. بی حسی و احساس گزگز در پاها در دوران بارداری معمولاً به دلایل زیر رخ میدهد:
- جمع شدن مایعات
- شل شدن رباطها تحت تاثیر هورمون رلاکسین
- رشد تدریجی رحم و تحت فشار قرار گرفتن اندامها بوسیله آن
- افزایش وزن
کشیدگی عضلات، شل شدن رباطها، افزایش وزن و جمع شدن مایعات بر سلامت کلی فرد تأثیر میگذارد و ممکن است که عضلات ضعیف و سفت شده و وضعیت بدنی فرد تغییر کند. زنان در دوران بارداری، بیشتر در معرض بروز مشکلات کمر در هنگام فعالیت هستند. بسیاری از زنان در دوران بارداری به دلیل ترشح هورمون رلاکسین، دچار پرتحرکی مفاصل میشوند. این پرتحرکی و انعطافپذیری در مفاصل میتواند باعث بیثباتی بدن شده و در نتیجه، درد، ناراحتی، بیحسی و سوزن سوزن شدن در ناحیه کمر و یا پاها را ایجاد نماید.
ناراحتی سیاتیک، که به دلیل فشرده شدن عصب سیاتیک رخ میدهد، شایعترین علت گزگز و بیحسی در پاها در دوران بارداری است.
این بیماری معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می شود اغلب زیاد شدید نیست، اما در بعضی از زنان مشکلات زیادی ایجاد میکند.
درمان
بیحسی و گزگز دستها، انگشتان، پشت و پاها، پس از زایمان، خود به خود برطرف میشود. با این وجود، انجام کارهای زیر در مدیریت علائم به شما کمک میکند:
- استفاده از پدهای گرمایشی
- ماساژ درمانی
- فیزیوتراپی
- مصرف داروی ضد درد مناسب بارداری
- در هنگام خوابیدن در سمتی بخوابید که تحت تأثیر قرار نگرفته است
- حمام کنید و دوش آب گرم بگیرید
درد سیاتیک
ناراحتی سیاتیک، دردی است که در اثر تحریک و یا آسیب رسیدن به عصب سیاتیک ایجاد میشود؛ عصب سیاتیک طولانیترین و ضخیمترین عصب بدن است که از کمر تا پشت هر دو پا امتداد پیدا کرده است. ابتلا به ناراحتی سیاتیک به این معنی است که شما ممکن است در هر نقطه در مسیر عصب سیاتیک و یا اعصاب مرتبط با آن، درد خفیف تا شدیدی را احساس کنید. علاوه بر درد، ناراحتی سیاتیک ممکن است باعث سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پشت یا باسن شود و میتواند به پایین ساق پا نیز سرایت کند.
علائم
علائم ناراحتی سیاتیک ممکن است در ناحیه کمر، باسن، لگن و یا پاهای شما بروز کند. بعضی از این علائم بنا بر عصبهایی که تحت تاثیر قرار گرفتهاند، ممکن است تا ساق پاها و انگشتان پا نیز گسترش یابند. علائم متداول ناراحتی سیاتیک عبارتند از:
- کمر درد
- درد در پشت یا پا که درهنگام نشستن بدتر میشود
- درد لگن
- سوزش یا سوزن سوزن شدن پا
- ضعف، بیحسی، یا مشکل در حرکت دادن ساق و یا کف پا
- درد مداوم در یک طرف پشت
- تیر کشیدن و دردی که ایستادن را مشکل میکند
بدتر شدن درد در هنگام سرفه یا عطسه. در بعضی افراد، درد و ناراحتی سیاتیک، شدید و ناتوان کننده میشود و برای بعضی دیگر، درد سیاتیک ممکن است گاه به گاه بروز کرده و تحریک کننده باشد، اما امکان بدتر شدن آن وجود دارد.
درمان
اگر درد سیاتیک با اقداماتی مانند کشش، مصرف مسکنهای بدون نسخه، یخ و گرما درمانی بهبود پیدا نکرد، روشهای درمانی زیر ممکن است مفید باشند.
- داروها: برای درمان درد و ناراحتی سیاتیک میتوان از داروهای مختلفی مانند داروهای ضد التهابی، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و آرام بخشها استفاده کرد.
- فیزیوتراپی: پس از بهبود یافتن درد، پزشک ممکن است یک برنامه درمانی برای جلوگیری از آسیبهای بعدی برای شما طرح ریزی کند. این برنامه معمولاً شامل تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدنی، تقویت عضلات مرکزی بدن و بهبود دامنه حرکتی است.
- تزریق استروئید: تزریق یک داروی کورتیکواستروئیدی، در بعضی موارد، در اطراف ریشه عصبی که باعث درد شده است میتواند مفید باشد. تزریق این داروها را حداکثر ۳ بار در سال میتوان انجام داد.
- عمل جراحی: پزشک جراح، با روش جراحی، خار استخوانی یا بخشی از فتق دیسک را که بر روی عصب فشار وارد میکند را برمیدارد. اما معمولا جراحی فقط زمانی توصیه میشود که درد سیاتیک باعث ضعف شدید، از دست دادن کنترل روده یا مثانه شود و یا درد آن با روشهای درمانی دیگر بهبود نیابد.
بیماری دیسک کمر
فتق دیسک کمر، عارضهای است که در آن، یکی از بالشتکهای بین مهرههای ستون فقرات که دیسک نام دارد، دچار مشکل میشود. دیسکهای ستون فقرات، یک مرکز نرم و ژلهای دارند که هسته دیسک نامیده میشود. در اطراف هسته در قسمت بیرونی، یک لایه سختتر و لاستیک مانند قرار دارد که به آن حلقه میگویند. اگر این حلقه پاره شود و بخشی از هسته از طریق این پارگی، بیرون زده و به کانال نخاعی فشار وارد کند، فتق دیسک رخ داده است. فضای موجود در کانال نخاعی محدود است و برای عصبهای نخاعی و قطعه دیسک جابجا شده، کافی نیست. به دلیل این جابجایی، دیسک بر روی اعصاب ستون فقرات فشار وارد میکند و باعث ایجاد درد میشود.
فتق دیسک ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد، اما اغلب در قسمت کمر بوجود میآید و باعث درد، بی حسی یا ضعف در ساق و کف پاها میشود.
علائم
علائم بیماری فتق دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و این که به کدام ریشه عصبی فشار میآورد متفاوت است.
شایعترین علائم بیماری فتق دیسک کمر عبارتند از:
- کمر درد متناوب و یا مداوم. کمر دردی که با حرکت کردن، سرفه، عطسه و یا ایستادن برای مدت طولانی بدتر میشود
- اسپاسم عضلات کمر
- درد سیاتیک – دردی که از ناحیه کمر یا باسن شروع شده و در پائین ساق پا یا کف پا احساس میشود.
- ضعف عضلات پاها
- بی حسی در ساق و یا کف پا
- کاهش رفلکس در زانو یا مچ پا
- اختلال در عملکرد مثانه یا روده
درمان
اولین مرحله برای درمان فتق دیسک کمر، روشهای درمانی محتاطانه مانند فیزیوتراپی ومصرف داروها است.
در صورتی که روشهای درمانی اولیه، درد را به طور کامل کاهش نداده و یا علائم فتق دیسک را برطرف نکرد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
روشهای درمانی متداول برای بیماری فتق دیسک کمر عبارتند از:
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه: اگر درد شما خفیف تا متوسط باشد، پزشک داروهای مسکن بدون نسخهای مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم را تجویز مینماید.
- داروهای نوروپاتیک(دردهای عصبی): داروهای نوروپاتی مانند گاباپنتین و پره گابالین بر روی پالسهای عصبی تأثیر میگذارند تا درد را کاهش دهند.
- شل کنندههای عضلانی: مصرف این داروها باعث رفع اسپاسم عضلانی میشوند.
- آرام بخشها: ممکن است مصرف کوتاه مدت داروهای آرام بخشی مانند کدئین یا ترکیب اکسی کدون و استامینوفن، برای کاهش درد تجویز شود.
- تزریق کورتیزون: میتوان داروهای کورتیکواستروئید را برای تسکین درد، در اطراف اعصاب نخاعی تزریق کرد.
- فیزیوتراپی: پزشک ممکن است برای کمک به کاهش درد، انجام فیزیوتراپی را پیشنهاد کند. متخصص طب فیزیکی، وضعیتهای بدنی و تمریناتی را که برای کاهش درد فتق دیسک طراحی شدهاند، به شما آموزش میدهد.
- عمل جراحی: اگر انجام درمانهای محتاطانه بعد از ۶ هفته، باعث بهبود علائم فتق دیسک نشد، ممکن است روش جراحی در نظر گرفته شود، به خصوص اگر درد، بیحسی یا ضعف، مشکل در ایستادن یا راه رفتن و از دست دادن کنترل مثانه یا روده هنوز وجود داشته باشد. معمولا در تمام جراحیهای فتق دیسک، جراح فقط قسمت بیرونزده دیسک را برمیدارد و به ندرت، کل دیسک را خارج میکند. اگر نیاز باشد که کل دیسک برداشته شود، باید برای ثابت نگه داشتن مهرهها از همجوشی با پیوند استخوان استفاده کرد.
سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال (TTS) وضعیتی است که در نتیجه فشرده شدن و آسیب دیدن عصب تیبیال رخ میدهد. عصب تیبیال عصبی است که در مچ پا قرار دارد و از داخل تونل تارسال عبور کرده است. تونل تارسال، مسیری واقع در مچ پا است و توسط استخوانها و رباطها تشکیل شده است. بسیاری از رگهای خونی، اعصاب و تاندونهایی که موجب حرکت و انعطافپذیری پا میشوند از داخل تونل تارسال عبور میکنند.
افرادی که به سندرم تونل تارسال مبتلا هستند، در پاهای خود درد، گزگز، بیحسی یا ضعف احساس مینمایند. به دلیل استفاده بیش از حد از کف پا و مچ پا، ممکن است به سندرم تونل تارسال مبتلا شوید. اگر بیش از حد و با شدت زیاد ورزش کنید، به خصوص اگر کف پای بسیار صافی داشته باشید، خطر ابتلا به سندرم تونل تارسال در شما بیشتر میشود.
علائم
عارضه سندرم تونل تارسال باعث بروز دردهای عصبی میشود. این عارضه معمولاً باعث احساس درد در قسمت داخلی مچ پا و یا پایین پا میشود. شما همچنین ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- احساس سوزش
- بی حسی
- احساس سوزن سوزن شدن یا گز گز
- احساس ضعف در عضلات پا
این علائم معمولا در هنگام فعالیت بدنی و یا بعد از آن بدتر میشود. اگر سندرم تونل تارسال شدید بوده و یا مدت طولانی به آن مبتلا باشید، ممکن است این علائم را بطور دائم تجربه کنید.
درمان
بسیاری از افراد علائم سندرم تونل تارسال را با روشهای درمانی خانگی و یا داروهای بدون نسخه کنترل میکنند. روشهای درمانی متداول سندرم تونل تارسال عبارتند از:
- استراحت کردن: استراحت کردن و استفاده نکردن از پاهای خود به مدت چند روز یا چند هفته میتواند باعث بهبودی شود و از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
- یخ: برای کاهش تورم و درد، به مدت ۲۰ دقیقه و چند بار در روز از کمپرس یخ استفاده کنید.
- فشرده سازی و ارتفاع: یک باند کشی یا بریس حمایتی را در اطراف مچ پای خود ببندید. در صورت امکان، بالا نگه داشتن پا، بالاتر از سطح قلب، میتواند التهاب را کاهش دهد.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مصرف NSAID های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، درد و التهاب را کاهش میدهند.
- بریس، گچ گرفتن و یا آتل بستن: پزشک با گچ گرفتن و یا آتل بستن، پای شما را در جای خود بیحرکت نگه میدارد تا اعصاب بهتر بهبود یابند.
- ارتز: استفاده از کفش سفارشی (ارتز) میتواند قوس مناسبی به پای شما بدهد و حرکاتی که باعث فشرده شدن عصب میشوند را کاهش دهد. همچنین ارتزها، از چرخش پا به سمت داخل جلوگیری کرده و فشار وارد شده بر روی عصب را کاهش میدهد.
- فیزیوتراپی: متخصص طب فیزیکی، برای شما تمرینات و حرکات کششی را در جهت بهبود قدرت و افزایش دامنه حرکتی تجویز میکند.
- استروئیدها: مصرف استروئیدهای خوراکی و یا تزریق استروئید، درد و التهاب را کاهش میدهند.
- عمل جراحی: اگر بعد از انجام درمانهای غیرجراحی، علائم سندرم تونل تارسال همچنان شدید باشند، میتوان برای آزاد کردن عصب تیبیا و یا گشاد کردن تونل تارسال، روش جراحی را در نظر گرفت.
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید، نوعی بیماری تیروئید است که در آن، غده تیروئید نمیتواند به مقدار کافی هورمون تیروئید برای عملکردهای طبیعی بدن تولید نماید، بنابراین هورمون تیروئید در خون این بیماران بسیار کم است. از آنجایی که غده تیروئید، نقش مهمی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای مهم بدن دارد، کمکاری تیروئید ممکن است علائم مختلفی از جمله احساس گز گز در دستها و پاها و یا سایر قسمتهای بدن را ایجاد کند. همچنین ممکن است بیحسی و یا احساس دردناک «سوزن و سوزن» شدن نیز رخ دهد.
علائم
علائم کم کاری تیروئید در بدن افراد مختلف، متفاوت است و ممکن است تشخیص آن دشوار باشد.
همچنین میزان شدت این بیماری، بر نوع علائم و نشانهها و زمان ظاهر شدن آنها تأثیر دارد. به طور کلی، شایعترین علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
- احساس خستگی
- افزایش وزن
- افسردگی
- یبوست
- احساس سرما
- کاهش تعریق
- کند شدن ضربان قلب
- افزایش کلسترول خون
- خشک شدن پوست، خشک و نازک شدن موها
- ضعیف شدن حافظه
- ضعف عضلانی
- سوزن سوزن شدن و بی حسی دستها و پاها
- سفتی، درد و حساسیت عضلات
- درد و سفتی مفاصل
درمان
اگر به کم کاری تیروئید مبتلا باشید، پزشک یک داروی هورمون تیروئید به نام لووتیروکسین را برای شما تجویز میکند. این دارو باید هر روز به صورت خوراکی مصرف شود. شما برای بررسی سطح هورمون تیروئید خود، باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهید. داروی خود را قطع نکنید و آن را طبق دستور پزشک مصرف نمایید، زیرا علائم کم کاری تیروئید ممکن است عود کند.
کمبود ویتامین
کمبود ویتامین و مواد معدنی میتواند به دستگاه عصبی آسیب زده و باعث اختلال در کارکرد آن اعصاب شود. ویتامینهای خانواده B شامل ویتامین B1 (تیامین)، B6 و B12، ویتامین E، کلسیم، منیزیم و مس نقش مهمی در کارکرد نرمال اعصاب محیطی ایفا میکنند و کمبود آنها میتواند سبب آسیب به اعصاب محیطی شود که به صورت درد، گزگز، سوزن سوزن شدن، بیحسی و خواب رفتن در پاها بروز پیدا میکند.
علائم
گزگز و خواب رفتن پاها یک علامت مشترک کمبود ویتامینهای B، E و برخی مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و مس است. برخی علائمی که کمبود هر یک از این ویتامینها در بدن ایجاد میکند، عبارتند از:
- ویتامین B1: علائم کمبود ویتامینB1 یا تیامین عبارتند از: سردرد، حالت تهوع، خستگی، تحریکپذیری، افسردگی و ناراحتی شکم. همچنین با کمبود شدید تیامین، تورم، سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش در دستها و پاها بروز میکند.
- ویتامین B6: کمبود ویتامین B6، ممکن است باعث آسیب عصبی شود و منجر به سوزش، تیر کشیدن و احساس درد در بازوها، پاها، دستها و پاها شود. مصرف بیش از حد ویتامین B6 نیز باعث پارستزی و سوزن سوزن شدن دست و پا میشود
- ویتامین B12: کمبود ویتامین B12، باعث پارستزی، سوزش یا سوزن سوزن شدن در دست و پا میگردد. علائم دیگر کمبود این ویتامین شامل مشکلات بینایی، خستگی، کاهش وزن و درد دهان یا زبان است. کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 نیز یکی دیگر از علل پارستزی است.
- ویتامین E: پایین بودن سطح ویتامین E، منجر به ضعف عضلانی، مشکلات هماهنگی در راه رفتن، بیحسی و سوزن سوزن شدن دستها و پاها، ضعف بینایی و مشکلات سیستم ایمنی میشود.
- کلسیم: شایعترین علامت کمبود کلسیم یا هیپوکلسمی، گرفتگی عضلانی است، همچنین علائمی مانند گیجی، افسردگی، فراموشی و گز گز در لبها، انگشتان و پاها، سفتی عضلات و دردناک شدن آنها نیز در این بیماران مشاهده میشود.
- منیزیم: کمبود منیزیم، باعث کم اشتهایی، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها یا دستها، حالت تهوع و استفراغ، خستگی و ضعف، اسپاسم یا لرزش عضلانی و ریتم غیر طبیعی قلب میگردد.
- مس: علائم کمبود مس عبارتند از: کمخونی، پایین آمدن دمای بدن، بیحسی، سوزن سوزن شدن، ضعف عضلانی، آتاکسی، کاهش تعداد گلبولهای سفید خون، نامنظم شدن ضربان قلب، از دست دادن رنگدانه پوست و مشکلات تیروئید.
درمان
رعایت یک رژیم غذایی متناسب سرشار از میوهها، سبزیجات، غلات، لبنیات و گوشتها به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن از جمله ویتامینها کمک میکند. در مواردی که کمبود ویتامین شدید باشد، مصرف مکملها و همچنین، برطرف کردن عللی که سبب سوء جذب ویتامینها و مواد معدنی میشود، توصیه میشود. برخی منابع غذایی برای تامین این ویتامینها عبارتند از:
- ویتامین B1: بهترین منابع غذایی حاوی تیامین شامل غلات کامل، گوشت و ماهی است. همچنین، نانها، غلات و شیرخشکهای مخصوص نوزادان نیز با تیامین غنی میشوند.
- ویتامین B6 : بهترین منابع ویتامین B6، شامل ماهی، جگر گاو و سایر گوشتها، سیب زمینی و سایر سبزیجات نشاستهای و میوهها (به غیر از مرکبات) است.
- ویتامین B12 : ویتامین B12 به طور طبیعی در غذاهای حیوانی از جمله ماهی، گوشت، مرغ، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد.
- ویتامین E: آجیل، دانهها و روغنهای گیاهی از بهترین منابع این ویتامین هستند و مقادیر قابل توجهی در سبزیجات برگ سبز و غلات غنی شده موجود میباشد.
- کلسیم: شیر، ماست و پنیر منابع طبیعی غنی از کلسیم هستند. همچنین ساردین کنسرو شده و ماهی قزل آلا با استخوان و همچنین سبزیجات خاصی مانند کلم پیچ، کلم بروکلی و کلم چینی است حاوی مقدار زیادی کلسیم هستند.
- منیزیم: منابع غنی منیزیم سبزیجات، آجیل، دانهها، لوبیا خشک، غلات کامل، جوانه گندم، گندم و سبوس جو دوسر هستند.
- مس: غنیترین منابع غذایی مس عبارتند از صدف، دانهها و مغزها، گوشت، غلات سبوسدار، محصولات غلات کامل و شکلات است.
دیابت یا بیماری قند
بیماری دیابت ملیتوس، به گروهی از بیماریها گفته میشود که نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) را تحت تأثیر قرار میدهند. گلوکز، مهمترین منبع برای تولید انرژی سلولهایی است که ماهیچهها و بافتها را تشکیل میدهند. همچنین منبع اصلی سوخت برای مغز است. علت اصلی بروز دیابت بنا بر نوع آن متفاوت است. اما مهم نیست که به چه نوع دیابتی مبتلا هستید، بیماری دیابت باعث وجود قند اضافی در خون میشود. وجود قند بیش از حد در خون، باعث بوجود آمدن مشکلات جدی برای سلامتی بیمار میشود.
بالا بودن قند خون به مدت طولانی، باعث آسیب رسیدن به اعصاب بدن میشود. بالا بودن قند خون، به اعصاب شما آسیب میرساند و ارسال پیام به قسمتهای مختلف بدن را مختل میکند. این آسیبهای عصبی، میتواند باعث بیحسی خفیف تا دردی شود که انجام فعالیتهای عادی را برای بیمار دشوار نماید.
علائم
با این که بیماری دیابت انواع مختلفی دارد، بیشتر علائم آنها یکسان هستند اما سرعت ظاهر شدن این علائم متفاوت است. شایعترین علائم بالا بودن قند خون عبارتند از:
- ادرار کردن بیش از حد، اغلب در هنگام شب
- تشنگی مفرط و یا احساس تشنگی که رفع نمیشود
- گرسنگی بیش از حد، که اغلب با کاهش وزن همراه است
- کاهش وزن
- بی حسی و گزگز در دستها و پاها
- احساس خستگی یا خستگی بیش از حد
- خشکی پوست
- کاهش سرعت بهبودی زخمها
- ابتلا به عفونت، بیش از حد معمول
درمان
رعایت یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب و فعالیت بدنی منظم، مهمترین نکات در مدیریت دیابت است.
نحوه درمان، به نوع دیابت بستگی دارد، نظارت بر قند خون، تزریق انسولین و مصرف داروهای خوراکی ممکن است بخشی از درمان شما باشد. در افراد مبتلا به دیابت نوع یک، یکی از روشهای درمان پیوند پانکراس است. بیمار بعد از پیوند موفق پانکراس، دیگر نیازی به تزریق انسولین نخواهد داشت. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که چاق هم هستند و شاخص توده بدنی آنها بالاتر از ۳۵ است، جراحی بای پس معده، که یک نوع جراحی برای درمان چاقی است، ممکن است مفید باشد. البته خطرات و مزایای این روش در دراز مدت، برای مبتلایان به دیابت نوع ۲، هنوز مشخص نیست.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی، یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله میکند و باعث التهاب آنها میشود. با این عارضه بیمار ممکن است علائمی مانند درد و التهاب در مفاصل هر دو طرف بدن از جمله انگشتان دست، دستها، مچ دست، زانو، مچ پا، کف پا و انگشتان پا داشته باشد. اگر این التهاب کنترل نشود میتواند به غضروفها که به عنوان یک ضربهگیر در مفاصل شما عمل میکنند، آسیب برساند. این بیماری به مرور زمان، باعث تغییر شکل مفاصل میشود. در نهایت، موجب فرسایش خود استخوان میشود و منجر به جوش خوردن مفاصل میگردد. روماتیسم مفصلی، گاهی اوقات بر اعصاب کوچک دست یا پا نیز تأثیر میگذارد. بیماران مبتلا به این عارضه، ممکن است بیحسی و یا احساس سوزن و سوزن شدن را تجربه نمایند.
علائم
زمانی که علائم روماتیسم مفصلی بدتر میشوند، به آن شعلهور شدن گفته میشود، و زمانی که علائم کاهش مییابند، به آن، دوره بهبودی گفته میشود. علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- احساس درد و ناراحتی در بیش از یک مفصل
- سفتی در بیش از یک مفصل
- حساسیت و تورم در بیش از یک مفصل
- علائم مشابه در هر دو طرف بدن (مانند هر دو دست یا هر دو زانو)
- کاهش وزن
- تب
- خستگی
- ضعف
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی در دستها و پاها
درمان
زمانی که علائم روماتیسم مفصلی بدتر میشوند، به آن شعلهور شدن گفته میشود، و زمانی که علائم کاهش مییابند، به آن، دوره بهبودی گفته میشود. علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- احساس درد و ناراحتی در بیش از یک مفصل
- سفتی در بیش از یک مفصل
- حساسیت و تورم در بیش از یک مفصل
- علائم مشابه در هر دو طرف بدن (مانند هر دو دست یا هر دو زانو)
- کاهش وزن
- تب
- خستگی
- ضعف
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی در دستها و پاها
داروها
مصرف بعضی از داروها به سلولهای عصبی آسیب میرساند و یک عارضه بالقوه جدی است که منجر به از دست دادن حرکت و حس در قسمتهای خاصی از بدن میشود.
در این وضعیت، افراد دچار بی نظمیهای عصبی حسی، بیحسی و گزگز در دستها و پاها و ضعف عضلانی میشوند. در صورت استفاده از داروهایی که برای بدن سمی هستند، یا اگر خاصیت متابولیکی یا ژنتیکی شناخته شدهای برای بعضی داروها وجود داشته باشد، فرد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری است.
داروهایی که ممکن است برای اعصاب سمی باشند عبارتند از:
- داروهای درمان بیماریهای خود ایمنی،
- داروهای درمان عفونتها
- داروهای درمان عفونت HIV
- داروهای ضد الکل
- داروهای کاهش دهنده فشار خون
- داروهای شیمی درمانی
- داروهای ضد تشنج
- داروهای درمان بیماریهای پوستی
علائم
علائم متداول آسیب عصبی ناشی از مصرف دارو عبارتند از:
- بیحسی، گزگز، یا احساس غیرطبیعی در دستها ویا پاها
- از دست دادن حس
- ضعف عضلانی
- تغییراتی در حس، که از دست و پا شروع میشود و به سمت قسمتهای دیگر بدن منتشر میشود.
درمان
برای درمان این عارضه، باید مصرف داروی مورد نظر قطع شود و برای مدیریت عوارض از داروهای مسکن استفاده نمود. نحوه درمان بر اساس شدت علائم تعیین میشود و میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش دوز داروی مورد نظر
- جایگزین کردن دارو با یک داروی کمتر سمی
- مصرف مسکنهای بدون نسخه، آرام بخشها و داروهای ضد افسردگی
- محدود کردن فعالیتها برای جلوگیری از آسیب ناشی از بی حسی اندامها
نوروپاتی الکلی
سوء مصرف الکل در دراز مدت، میتواند باعث ایجاد نوروپاتی محیطی شود که منجر به گزگز، درد در اندامها، دستها و پاها شود. الکل، سمی است که به اعصاب آسیب میرساند. در افراد مبتلا به نوروپاتی الکلی، اعصاب محیطی در اثر مصرف زیاد الکل آسیب میبینند. وظیفه اعصاب محیطی، انتقال سیگنالهایی بین بدن، نخاع و مغز است.
مصرف تیامین، فولات، نیاسین، ویتامینهای B6 و B12 و ویتامین E همگی برای عملکرد صحیح اعصاب بدن، ضروری است. نوشیدن بیش از حد الکل، سطح این مواد مغذی را کاهش میدهد و باعث ایجاد نوروپاتی الکلی میشود. خوشبختانه، پرهیز از مصرف الکل، میتواند به بازیابی سلامت تغذیه شما کمک کند. این کار ممکن است علائم شما را برطرف کرده و از آسیب بیشتر به اعصاب جلوگیری کند. با این وجود، برخی از آسیبهای عصبی ناشی از سوء مصرف الکل، به صورت دائمی باقی میمانند.
علائم
علائم نوروپاتی الکلی معمولاً با اختلال عملکرد عصبی مرتبط است و شامل موارد زیر است:
- بیحسی اندامها، بیشتر در پاها
- احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز در اندامها
- درد یا احساس سوزش در بازوها یا پاها
- مشکل در راه رفتن
- گرفتگی، درد یا ضعف عضلات
- مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن
- تهوع و استفراغ
- مشکلات نعوظ
- مشکل در ادرار کردن یا بی اختیاری ادرار
- یبوست یا اسهال
- عدم تحمل گرما
علائم معمولاً از حالت خفیف شروع میشوند. به مرور زمان این علائم با پیشرفت نوروپاتی بدتر میشوند. علائمی که در دستها و پاها رخ میدهد معمولاً هر دو طرف بدن را درگیر میکند.
درمان
افراد مبتلا به نوروپاتی الکلی، باید برای ایجاد تغییرات مناسب در جهت به حداقل رساندن علائم و برای ترک مصرف الکل، کمک دریافت کنند. اولین قدم برای درمان نوروپاتی الکلی، قطع مصرف الکل است. سایر روشهای درمانی برای مدیریت نوروپاتی الکلی با هدف مدیریت علائم و جلوگیری از آسیبهای بیشتر انجام میشوند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزودن ویتامینها و مکملها به رژیم غذایی
- فیزیوتراپی
- استفاده از آتلهای ارتوپدی برای حفظ عملکرد و وضعیت اندامها
- مصرف داروهایی برای کاهش درد و ناراحتی
- پوشیدن جوراب فشاری
- بالا گذاشتن سر در هنگام خواب
- برای جلوگیری از سوختگی، مراقب باشید که آب برای حمام کردن خیلی داغ نباشد
- پوشیدن کفش مخصوص برای جلوگیری از آسیب دیدگی پا
- چک کردن روزانه پاها از نظر وجود زخم
اضطراب
اضطراب وضعیتی است که با عوارضی مانند احساس تنش، افکار نگران کننده و بالا رفتن فشار خون همراه است.
افرادی که به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند معمولاً به طور دائم دچار افکار نگران کننده میباشند و به دلیل همین نگرانیها از موقعیتهای خاصی اجتناب میکنند. این افراد همچنین، علائم فیزیکی مانند تعریق، سوزن سوزن شدن، لرزش، سرگیجه و یا سریع شدن ضربان قلب را نیز تجربه مینمایند.
علائم
اختلالات اضطرابی، انواع مختلفی دارند و میتوانند علائم متفاوتی را ایجاد کنند. این علائم ممکن است ترکیبی از موارد زیر باشند:
- عصبی بودن، بیقراری یا تنش
- احساس خطر، وحشت کردن یا انتظار یک حادثه بد
- افزایش ضربان قلب
- نفس کشیدن سریع
- تعریق
- بیحسی یا گزگز در دستها یا پاها.
- لرزیدن
- احساس ضعف یا خستگی
- مشکل در تمرکز یا فکر کردن به چیزی غیر از نگرانی فعلی
- مشکل داشتن در خواب
- مشکلات گوارشی
- مشکل داشتن در کنترل نگرانی
درمان
روشهای اصلی برای درمان اختلالات اضطرابی، روان درمانی و مصرف دارو است و از ترکیب این دو روش، میتوان بیشترین بهره را در جهت درمان اضطراب برد.
- رواندرمانی: در رواندرمانی، بیمار برای کاهش علائم اضطراب خود باید با یک روان درمانگر کار کند و این کار میتواند برای درمان اضطراب، بسیار موثر باشد. برای درمان اختلالات اضطرابی، روش شناختی رفتاری، مؤثرترین روش روان درمانی است. روش شناختی رفتاری، یک درمان کوتاه مدت است که تمرکز آن بر روی آموزش مهارتهای خاصی در جهت کاهش علائم و بازگشت تدریجی بیمار به فعالیتهایی است که به دلیل اضطراب از آنها اجتناب مینماید.
- داروها: برای کاهش علائم اضطراب، انواع مختلفی از داروها مورد استفاده قرار میگیرد، این داروها بنا به نوع اختلال اضطرابی و اینکه آیا بیمار مبتلا به مشکلات سلامت روانی و یا جسمی دیگری نیز هست یا خیر، تجویز میشوند. معمولا این داروها شامل داروهای ضد افسردگی خاص و یک داروی ضد اضطراب به نام بوسپیرون است.
بیماری ام اس یا اسکلروز چندگانه
بیماری ام اس (MS) یک بیماری مزمن در سیستم عصبی مرکزی است. بیماری ام اس، یکی از اختلالات خودایمنی محسوب میشود، که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به خود حمله میکند. در افراد مبتلا به ام اس، سیستم ایمنی بدن بیمار، به سلولهای میلین حمله میکند، غلاف میلین، غلاف محافظی است که اعصاب مغز و نخاع را احاطه کرده است. آسیب رسیدن به غلاف میلین باعث میشود که سیگنالهای عصبی که باید از مغز، به سایر قسمتهای بدن برسد، قطع شود و منجر به ایجاد علائمی شود که بر مغز، نخاع و چشم بیمار تأثیر میگذارد.
ام اس یک بیماری غیرقابل پیش بینی است و بیماران مبتلا به این عارضه، به طور متفاوتی تحت تاثیر آن قرار میگیرند. بعضی از افراد مبتلا به ام اس، فقط علائم خفیف این بیماری را تجربه مینمایند؛ اما بعضی دیگر، توانایی در نوشتن، صحبت کردن، راه رفتن و دید واضح چشمان خود را در اثر اختلال ارتباط بین مغز و سایر قسمتهای بدن، از دست میدهند. اگرچه علت دقیق ایجاد بیماری ام اس هنوز مشخص نشده است، اما پزشکان تصور میکنند که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن دخیل هستند.
علائم
علائم بیماری ام اس، در هر فردی بسیار متفاوت است و ممکن است که هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم اصلی بیماری ام اس عبارتند از:
- احساس خستگی
- مشکل در راه رفتن
- مشکلات بینایی، مانند تاری دید
- مشکلات کنترل مثانه
- بیحسی یا گزگز در قسمتهای مختلف بدن از جمله دستها و پاها
- سفتی و اسپاسم عضلانی
- مشکلات تعادل و هماهنگی
- مشکل در فکر کردن، یادگیری و برنامه ریزی
بنا به نوع ام اسی که بیمار به آن مبتلا است، علائم آن ممکن است در مراحل مختلف ظاهر شده و یا به مرور زمان شدیدتر شوند.
درمان
روشهای درمانی بیماری ام اس، به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند: روشهای درمانی که خطر عود و پیشرفت بیماری را کاهش میدهند، روشهای درمانی که بیماری فعال را درمان میکنند و روشهای درمانی که به کاهش علائم خاص ام اس کمک مینمایند. انتخاب داروهای مورد استفاده به عواملی مانند نوع ام اس و شرایط فردی بیمار بستگی دارد.
روشهای درمانی موجود برای ام اس عبارتند از:
- ایمونوتراپی یا درمانهای اصلاح کننده بیماری: این درمانها، فعالیت سیستم ایمنی بدن را در جهت کاهش دفعات و شدت حملات به سیستم عصبی مرکزی، تغییر میدهند. استفاده از این داروها برای درمان افراد مبتلا به ام اس عود کننده و فروکش کننده، بیشترین تأثیر را نشان داده است.
- داروهای کورتیکواستروئیدی: مصرف این داروها، برای کاهش علائم ناشی از عود حاد بیماری و کاهش التهاب در ناحیه آسیبدیده تجویز میشود.
- داروهایی برای علائم خاص: مصرف این داروها، به رفع علائم خاص ام اس، مانند درمان بی اختیاری، اسپاستیسیتی، درد یا افسردگی کمک میکند.
سکته مغزی
اگر یکی از عروق خونی در مغز پاره شده و خونریزی کند و یا خونرسانی به مغز قطع شود، سکته مغزی رخ میدهد. پاره شدن عروق خونی و یا انسداد آنها، مانع از رسیدن خون و اکسیژن به بافتهای مغز میشود. بدون اکسیژن، سلولها و بافت مغز آسیب میبینند و پس از چند دقیقه شروع به مردن میکنند. اگر بخشی از مغز که وظیفه تنظیم حس را برعهده دارد، تحت تأثیر سکته مغزی قرار گیرد، ممکن است منجر به بی حسی، گزگز یا سایر اختلالات حسی در اندامهایی مانند دستها و پاها شود.
علائم
علائم و نشانههای سکته مغزی در هر فردی متفاوت است، اما معمولاً به طور ناگهانی آغاز میشوند. علائم رایج سکته مغزی عبارتند از:
- بیحسی یا ضعف ناگهانی در صورت، دست یا پا، به خصوص در یک طرف بدن.
- گیجی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن، یا مشکل داشتن در فهمیدن صحبت اطرافیان.
- مشکل ناگهانی دید، در یک یا هر دو چشم.
- مشکل ناگهانی در راه رفتن، سرگیجه، از دست دادن تعادل، یا عدم هماهنگی حرکت اندامها.
- سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص.
درمان
برای تعیین بهترین روش درمانی، مهمترین عامل، تشخیص نوع سکته بیمار است.
- سکته مغزی به دلیل انسداد رگ خونی: در این نوع سکته مغزی، اولویت اصلی درمان، بازگرداندن جریان خون به نواحی آسیب دیده مغز است. اگر این کار با سرعت انجام شود، در اکثر موارد میتوان از آسیبهای دائمی جلوگیری کرد و یا شدت سکته را کاهش داد. بازگرداندن جریان خون به مغز، معمولا با استفاده از نوع خاصی دارو به نام ترومبولیتیک برای حل کردن لختههای موجود انجام میشود، اما ممکن است نیاز به انجام روشی به نام ترومبکتومی نیز باشد. در این روش، یک دستگاه لوله مانند (کاتتر) را به رگ خونی اصلی وارد میکنند تا لخته خون موجود در مغز را تخلیه نمایند. ابزاری در نوک کاتتر وجود دارد که می تواند لخته را از بین ببرد. بهترین زمان برای انجام ترومبکتومی، ۲۴ ساعت بعد از شروع علائم سکته مغزی است.
- سکته مغزی ناشی از پارگی رگ خونی: در این نوع سکته مغزی، نحوه درمان، بستگی به محل و شدت خونریزی دارد. اولویت اصلی در درمان، کاهش فشار خون است زیرا این کار میزان خونریزی را کاهش داده و از بدتر شدن آن جلوگیری میکند. یکی دیگر از روشهای درمانی، لخته شدن خون است تا خونریزی متوقف شود. گاهی اوقات، برای کاهش فشار مغز در اثر خونریزی، انجام عمل جراحی ضروری است.
سایر علل گزگز و خواب رفتن پا
علل دیگری نیز به جز موارد اشاره شده در بالا وجود دارند که می توانند سبب آسیب و تحت فشار قرار دادن اعصاب محیطی پا شده و در نتیجه، احساس گزگز، سوزن سوزن شدن، بیحسی و خواب رفتن ران، ساق، انگشتان و کف پا شوند. برخی از این علل عبارتند از:
- نارسایی کلیوی: نارسایی کلیوی به حالتی گفته میشود که در آن کلیه کارکرد نرمال خود را از دست میدهد و نمیتواند مایعات و مواد زائد را به خوبی از بدن دفع کند. در این حالت بیمار برای ادامه حیات خود نیازمند دیالیز و یا پیوند کلیه است. یک عارضه نارسایی کلیوی آسیبدیدگی یا نوروپاتی اعصاب محیطی است که با گزگز، بیحسی و خواب رفتن دستها و پاها مشخص میشود.
- هپاتیت B و C: هپاتیت B و C عفونتهای ویروسی شایعی هستند که سبب التهاب در کبد میشوند و در برخی بیماران با تظاهرات نورولوژیکی مانند گزگز و خواب رفتن دستها و پاها همراه هستند.
- زونا: زونا یک بیماری ویروسی است که سبب ایجاد جوشهای دردناک در یک سمت صورت یا بدن میشود. قبل از بروز جوشها ممکن است احساس گزگز، بیحسی یا درد در نواحی متاثر وجود داشته باشد.
- ایدز: ایدز یک بیماری ویروسی است که به دلیل تضعیف دستگاه ایمنی رخ میدهد. یک عارضه بیماری ایدز اختلال در کارکرد اعصاب است که سبب درد، بیحسی و گزگز دستها و پاها میشود.
- تومور: تومورهای مغز و نخاع میتوانند سبب بیحسی، ضعف و گزگز در دستها، پاها و یا صورت معمولا در هر دو سمت بدن شوند.
- لوپوس: لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در آن دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله میکند که سبب التهاب و آسیب بافتی دائمی میشود. در صورتی که این بیماری مغز یا دستگاه عصبی را تحت تاثیر قرار دهد، میتواند سبب بیحسی و گزگز در دستها و پاها شود.
- بیماری سلیاک: بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که در واکنش به گلوتن ایجاد میشود. گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مانند گندم و جو یافت میشود. پاسخ ایمنی به مصرف گلوتن میتواند سبب اختلال کارکرد اعصاب و بروز احساس گزگز، بیحسی و خواب رفتن در دستها و پاها شود.
- کیست گانگلیون: کیست گانگلیون یک توده گرد یا بیضوی حاوی آب است که در مچ دست یا پا ایجاد میشود و با ایجاد فشار روی اعصاب میتواند سبب گزگز، بیحسی و خواب رفتن دستها و پاها شود.
- فیبرومیالژی: فیبرومیالژی یک بیماری مزمن است که سبب درد در سرتاسر بدن میشود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در دستها، پاها و گاه صورت خود احساس گزگز، کرختی و بیحسی داشته باشند.
- بیماری لایم: بیماری لایم یک عفونت باکتریایی است که در اثر گزش کنه به انسان منتقل میشود. این بیماری در مراحل پیشرفته خود میتواند سبب آسیبدیدگی اعصاب محیطی شود که با گزگز و خواب رفتن دستها و پاها مشخص میشود.
- واسکولیت (التهاب رگ): در این بیماری دستگاه ایمنی به اشتباه به عروق بدن حمله میکند و سبب ایجاد التهاب در رگها میشود. یک عارضه بیماری واسکولیت آسیبدیدگی اعصاب محیطی است که با علائم گزگز، بیحسی و خواب رفتن دستها و پاها مشخص میشود.
- جذام: جذام یک عفونت باکتریایی مزمن است که پوست و دستگاه عصبی بدن، به ویژه اعصاب محیطی را تحت تاثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به جذام به دلیل آسیبدیدگی اعصاب محیطی خود ممکن است در دستها و پاهای خود احساس گزگز و یا بیحسی داشته باشند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
افرادی که دائما” احساس سوزن سوزن شدن در ساق و کف پاهای خود میکنند باید به پزشک مراجعه کنند و هر گونه علائم مرتبط با این عوارض را به پزشک خود اطلاع دهند. پزشک میتواند علت بیماری شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را به شما توصیه کند.
بیحسی و گزگز در اندامها میتواند نشانه بیماریهای جدیتری مانند سکته مغزی یا حمله قلبی باشد. اگر بیحسی و سوزن سوزن شدن در اندامهای شما به طور ناگهانی رخ داد و یا با موارد زیر همراه بود، فورا به دنبال دریافت مراقبتهای پزشکی باشید:
- ضعف
- سردرد شدید
- گفتار نامفهوم و مشکل در صحبت کردن
- سرگیجه و سبکی سر
- تاری دید
- درد قفسه سینه یا ریتم غیر طبیعی قلب
تشخیص
اگر برای درمان گزگز کردن پاهای خود به پزشک مراجعه کنید، پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی از شما انجام میدهد و تاریخچهای در مورد علائم، محیط کار، عادات اجتماعی (از جمله مصرف الکل)، قرار گرفتن در معرض مواد سمی، خطر ابتلا به HIV یا ابتلا به سایر عفونتها، سایر بیماریها و سوابق خانوادگی بیماریهای عصبی را از شما میپرسد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشات دیگری را نیز انجام دهد، مانند:
آزمایش خون
با انجام آزمایش خون میتوان بیماری دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات تیروئید، اختلال عملکرد کبد یا کلیه، اختلالات متابولیک و علائم فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن را تشخیص داد.
تست کارکرد عصبی
- الکترومیوگرافی (EMG): الکترومیوگرافی، آزمایشی است که فعالیتهای الکتریکی عضله را در پاسخ به یک تحریک عصبی ثبت میکند. در صورت وجود علائمی که ممکن است نشان دهنده اختلال عصبی یا عضلانی، مانند سوزن سوزن شدن، بیحسی، ضعف عضلانی یا درد باشد، پزشک ممکن است انجام تست EMG را تجویز کند. در این آزمایش، یک یا چند سوزن کوچک (الکترود) را از طریق پوست به عضله وارد میکنند و فعالیتهای الکتریکی ایجاد شده، توسط الکترودها گرفته شده و بر روی مانیتور نمایش داده میشود و صدای آنها از طریق بلندگو قابل شنیدن است.
- تست سرعت هدایت عصبی (NCV): این آزمایش میتواند با اندازه گیری سرعت حرکت یک پالس الکتریکی در عصب، آسیبهای عصبی را شناسایی کند. در این آزمایش، دو الکترود روی پوست شما در محل عصب قرار میگیرد. یکی از این الکترودها، عصب شما را با یک پالس الکتریکی بسیار خفیف تحریک میکند و الکترود دیگر، آن را میگیرد و این فعالیت الکتریکی را ثبت میکند.
تصویربرداری
میتوان برای تشخیص مشکلات مغز، نخاع یا اعصاب، مانند فتق دیسک، تومور، ام اس، سکته مغزی یا سایر بیماریهای مغزی، از تستهای تصویربرداری زیر استفاده کرد.
- تصویربرداری اشعه ایکس ستون فقرات لومبوساکرال: تصویربرداری با اشعه ایکس از ستون فقرات لومبوساکرال، تصویری از مهرهها در قسمت تحتانی ستون فقرات است. این ناحیه شامل ناحیه کمر و ساکروم است؛ ساکروم ناحیهای است که ستون فقرات را به لگن متصل مینماید.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRIمغز و ستون فقرات تصاویر دقیقی از مغز و ستون فقرات، استخوانها، دیسکها، نخاع و سایر ساختارهای بدن را ایجاد میکند. همچنین می توان با کمک آن، بیماریهای عصبی مانند ام اس، صدمات وارد شده به سر، تومور و سکته مغزی را تشخیص داد.
- سی تی اسکن: تست سی تی اسکن (CT) ستون فقرات، یک تست تصویربرداری تشخیصی است که برای کمک به تشخیص یا رد صدمات وارد شده به ستون فقرات مورد استفاده قرار میگیرد و میتواند برای یافتن علائم فشرده شدن عصب، فتق دیسک، تومورها و ناهنجاریهای عروق خونی به کار برده شود.
- سونوگرافی عروقی: در تست سونوگرافی عروقی، از امواج صوتی برای ارزیابی سیستم گردش خون بدن و تشخیص انسداد در سرخرگها و سیاهرگها و شناسایی لختههای خون در دستها، گردن و پاها استفاده میشود.
سوالات متداول
آیا گزگز و خواب رفتن پا خطرناک است؟
گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها در اغلب موارد ممکن است جدی نباشد و به سرعت بهبود یابد. برای مثال، نشستن یا خوابیدن در یک وضعیت به مدت طولانی می تواند سبب گزگز یا خواب رفتن پاها شود. در صورتی که گزگز پا شدید باشد یا به صورت مکرر و بیدلیل رخ دهد، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان گزگز و خواب رفتن پاها چه باید کرد؟
برای درمان گزگز پا ابتدا باید علت زمینهای که سبب آن میشود، برطرف کرد که نیاز به بررسیهای پزشکی دقیق دارد.
بهترین داروی گزگز پا چیست؟
مسکنهای بدون نسخه، اصلاح رژیم غذایی و فیزیوتراپی میتوانند به تسکین این علامت کمک کنند. ولی برای رفع کامل گزگز پا باید بیماری سببشونده آن را درمان کرد.
علت گزگز و خواب رفتن پا به هنگام نشستن چیست؟
علت گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پا به هنگام نشستن می تواند ناشی از قرار گرفتن پا در وضعیتی باشد که فشار زیادی روی اعصاب وارد کرده یا گردش خون را کاهش داده است. بیحسی طولانیمدت پا و ساق ممکن است نشانگر یک بیماری زمینهای باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
علت گزگز و خواب رفتن پا هنگام راه رفتن چیست؟
علت گزگز و خواب رفتن پا هنگام راه رفتن یا پس از آن ممکن است ناشی از تنگی کفشها یا نحوه راه رفتن شما باشد. گاه یک بیماری زمینهای میتواند سبب بروز این علامت شود که نیاز به بررسی های پزشکی بیشتر دارد.
علت گزگز و خواب رفتن پاشنه پا چیست؟
گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاشنه پا میتواند ناشی از پوشیدن کفش تنگ یا وضعیت قرار دادن پاها (مثلا پا روی پا انداختن) باشد. گاه بیماریهای جدیتری مانند دیابت، کمکاری تیروئید، تحت فشار قرار گرفتن عصب یا عفونت می تواند سبب آن شوند.
علت گزگز ساق پا چیست؟
گزگز، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن ساق پا می تواند ناشی از نشستن یا ایستادن در یک موقعیت به مدت طولانی، آسیب یا بیماریهای نورولوژیکی مانند درد سیاتیک، ام اس یا فیبرومیالژی باشد.
علت گزگز و خواب رفتن پا بعد از زایمان چیست؟
گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها پس از زایمان طبیعی و سزارین در زنان میتواند ناشی از فشار خون پایین، درد سیاتیک و یا آسیبدیدگی عصبی در اثر بارداری و زایمان باشد.
علت گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پای شکسته و گچ گرفته چیست؟
احساس گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پای شکسته در درون گچ برای چند ساعت معمولا طبیعی است. با این حال تداوم گزگز و خواب رفتن انگشتان پای شکسته درون گچ ممکن است نشان دهنده بیش از حد سفت بسته شدن گچ یا آسیبدیدگی یک عصب باشد. بنابراین، بهتر است با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
علت گزگز و خواب رفتن پا در کودکان چیست؟
علت گزگز، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن پاها در کودکان آسیبدیدگی یا نوروپاتی اعصاب محیطی است که میتواند به دلایلی مانند وراثت، بیماری، سوء تغذیه، تروما یا فشار طولانی مدت به عصب رخ دهد.
علت گزگز پا در دوران قاعدگی (پریود) چیست؟
احساس گزگز، سوزن سوزن شدن و یا خواب رفتن در پاها و ساقها می تواند ناشی از نوسانات هورمونی در دوران قاعدگی یا پریودی باشد.
گزگز و خواب رفتن مچ یا قوزک پا نشانه چیست؟
فشردگی یا گیرافتادگی عصب تیبیال سبب گزگز و خواب رفتن قوزک پا می شود که میتواند ناشی از علل مختلفی مانند کف پای صاف، کیست، تومور یا آسیبدیدگی و التهاب بافتی رخ دهد.
گزگز پا و سرگیجه نشانه چیست؟
کمبود ویتامین و برخی بیماریها مانند میگرن، بیماریهای دهلیز گوش و سکته مغزی میتوانند سبب بروز این علائم شوند. در صورتی که سرگیجه شما شدید است یا به صورت ناگهانی و حاد آغاز شده است، به اورژانس مراجعه کنید.
گزگز و خارش پا نشانه چیست؟
آسیبدیدگی اعصاب محیطی که شایعترین علت آن دیابت است، میتواند سبب گزگز، بیحسی و خارش پا شود.
گزگز پا بعد از شیمی درمانی نشانه چیست؟
برخی داروهای شیمیدرمانی میتوانند سبب آسیب به اعصاب محیطی شوند که به صورت احساس گزگز، بیحسی یا خواب رفتن پاها بروز مییابد.
گزگز و خواب رفتن پا در خواب یا هنگام بیدار شدن در صبح نشانه چیست؟
در اغلب مواقع احساس گزگز و خواب رفتن پا به هنگام بیدار شدن از خواب در صبح به دلیل وضعیتی است که پاها به هنگام خواب در آن قرار داشتهاند که باعث فشار به عصب شده است. اگر گزگز به صورت مکرر رخ می دهد، بهتر است برای بررسی های بیشتر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
آیا چربی خون میتواند سبب گزگز، خواب رفتن یا سوزن سوزن شدن پاها شود؟
بله. سطح بالای چربی خون میتواند سبب احساس سوزش، گزگز، سوزن سوزن شدن و یا خواب رفتن دستها و پاها شود.
آیا دیسک کمر میتواند سبب گزگز و خواب رفتن پاها شود؟
برآمدگی و فتق دیسک کمر با تحریک و فشار به ریشه عصب میتواند سبب گزگز، بی حسی و خواب رفتن ران، ساق، کف و انگشتان پا شود.
آیا آرتروز کمر میتواند سبب گزگز و خواب رفتن پاها شود؟
در صورتی که اعصاب کمر تحت تاثیر قرار بگیرند، گزگز، ضعف، بی حسی یا درد در پاها حس می شود.
آیا فشار خون میتواند سبب گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها شود؟
فشار خون بالا و پایین هر دو ممکن است سبب احساس گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها شوند.
آیا غلظت خون میتواند سبب گزگز و خواب رفتن پا شود؟
غلظت خون یکی از عللی است که میتواند سبب گزگز، سوزن سوزن شدن، خواب رفتن یا ضعف در دست، پا، بازو و ساقها شود.
آیا کم خونی میتواند سبب گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پاها شود؟
کمخونی به ویژه کمخونی ناشی از ویتامین B12 میتواند سبب احساس گزگز، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن دستها یا پاها شود.