سیاتیک یک درد ناگهانی و شدید است که به دلایل مختلفی اعم از فتق دیسک، عفونت ستون فقرات، تومورهای ستون فقرات، کیست سینوویال، لغزندگی مهرهها، بارداری و غیره ایجاد میشود. سیاتیک معمولا با درد شدید در کمر و پشت، گزگز و خواب رفتن پا شناخته میشود. درد سیاتیک ممکن است به صورت مزمن، حاد، متناوب در یک یا دوطرف پا ایجاد شود. پزشک متخصص برای شناسایی عامل ایجاد کننده سیاتیک، معمولا از معاینات فیزیکی و تستهای تصویربرداری مثل MRI، CT-Scan و غیره کمک میگیرد. در موارد خفیف، این بیماری معمولا به تدریج و با خود مراقبتی در طی 4 تا 6 هفته درمان میشود. اما در موارد شدیدتر، ممکن است برای درمان درد سیاتیک، نیاز به درمانهای توانبخشی و فیزیوتراپی باشد و تنها در موارد محدودی نیاز به جراحی وجود خواهد داشت.
درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک که تقریبا 14 تا 45 درصد افراد آن را تجربه میکنند (منبع)، دردی ناگهانی و تشدید شونده است که به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک، به صورت یک طرفه یا دو طرفه از کمر آغاز شده و به باسن، پشت پا و ساق پا کشیده میشود. عصب سیاتیک، یکی از اعصاب قسمت تحتانی کمر است که از از باسن رد شده و تا پایین پاها امتداد دارد. در اکثر موارد، این درد به طور معمول با استراحت و به تدریج در طی چند هفته از بین میرود.
درد سیاتیک چه حسی دارد؟
درد سیاتیک معمولا از کمر شروع میشود و سپس به پشت، باسن، ساق پا و در نهایت به کف پا میرسد. این درد ممکن است در ابتدا به شکل یک گرفتگی خفیف باشد ولی به تدریج افزایش مییابد. بسیاری از مبتلایان به درد سیاتیک، این درد را به یک شوک الکتریکی تشبیه میکنند. معمولا درد سیاتیک در هنگام نشستن طولانی مدت، سرفه و عطسه تشدید میشود.
بعضی از افراد ممکن است در پاها احساس گزگز، خواب رفتن و بیحسی داشته باشند. درد سیاتیک معمولا یک طرف بدن را درگیر میکند اما در مواردی هم ممکن است دو طرف بدن دچار درد سیاتیک شوند. حتی ممکن است فرد در یک طرف بدن احساس درد داشته باشد و در طرف دیگر احساس خواب رفتن و بیحسی.
براساس علائم و شدت درد، درد سیاتیک به چهار نوع تقسیم بندی میشود که عبارتند از:
سیاتیک حاد
سیاتیک حاد، معمولا به دلیل تحریک ناگهانی اعصاب به وجود میآید و به شکل یک درد و گرفتگی شدید بروز میکند. سیاتیک حاد با احساس سوزش یا درد در پشت، باسن و ساق پا همراه است. درد سیاتیک حاد در نتیجه نشستن تشدید میشود . معمولا درد سیاتیک حاد 4 تا 8 هفته طول میکشد و با درمانهای خود مراقبتی تسکین پیدا میکند.
سیاتیک مزمن
سیاتیک مزمن دردی است که ممکن است ماهها ادامه داشته باشد. سیاتیک مزمن در نتیجه وجود شرایطی مثل شرایط التهابی (روماتیسم مفصلی)، جراحت، عفونت یا بیماریهای جانبی در ستون فقرات تشدید میشود. گاهی ممکن است علائم سیاتیک مزمن به صورت موقتی برطرف شود اما درمان مناسب از عود مجدد آن جلوگیری میکند.
سیاتیک دو طرفه
سیاتیک دو طرفه به معنی وجود درد سیاتیک در هر دو قسمت بدن است. سیاتیک دو طرفه در اکثر موارد، به دلیل تحلیل رفتن مهرهها ایجاد میشود اما گاهی اوقات پزشکان متخصص، سیاتیک دو طرفه را به عنوان یک وضعیت اورژانسی میشناسند، زیرا ممکن است به خاطر سندرم دم اسبی ایجاد شده باشد. در سندرم دم اسبی فرد مبتلا به طور کامل فلج میشود، توانایی کنترل ادرار و مدفوع را ندارد و باید به صورت اورژانسی تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
سیاتیک متناوب
این نوع از سیاتیک، به ندرت اتفاق میافتد و به شکل دردهای متناوب در هر دو پا خودش را نشان میدهد. مهمترین دلیل ایجاد سیاتیک متناوب، تحلیل رفتن عصب سیاتیک یا آرتروز مفاصل خاجی خاصره (Sacroiliac joint) است.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
دردهای سیاتیک معمولا با درمانهای اولیه همچون استراحت و استفاده از کمپرس گرم و سرد برطرف میشوند، اما علائم و نشانههای خطرناکی وجود دارند که در صورت مشاهده آنها، باید حتما به پزشک مراجعه شود:
- درد شدید که با دارو و مراقبتهای اولیه از بین نمیرود.
- اگر درد پیشرونده است و همچنان کاهش نیافته است.
- اگر بالای 50 سال سن دارید و درد سیاتیک دارید.
- اگر درد سیاتیک با تب همراه است.
- اگر درد به ضعف عضلانی منجر شده است.
- اگر بر اثر ضربه ،تصادف یا تراما دچار درد سیاتیک شدهاید.
- اگر درد منجر به بیحسی شده باشد.
- اگر درد مرتبا تکرار میشود و به درد مزمن تبدیل شده است.
- اگر اختیار ادرار یا مدفوع خود را از دست دادهاید.
در صورتی که با هریک از علائم زیر مواجه شدید، بایستی فورا به اورژانس مراجعه نمایید زیرا برای رفع علائم زیر نیاز به عمل جراحی فوری خواهید داشت:
- بیاختیاری ادرار و مدفوع
- ضعف، بیحسی و خواب رفتن آزار دهنده پاها
- ناتوانی جنسی
- فلج کامل یا قسمتی از بدن
علت درد سیاتیک چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک متخصص برای تشخیص سیاتیک از روشهای مختلفی استفاده میکند. اولین گام برای تشخیص سیاتیک، بررسی سوابق پزشکی و ارزیابی علائم شماست. تست بالا بردن پا به صورت مستقیم اصلیترین تست برای بررسی و معاینه عصب سیاتیک است. برای انجام این تست، پزشک از شما میخواهد که روی یک تخت معاینه دراز بکشید و پاهای خود را صاف کنید. سپس پزشک به آرامی شروع به بالا بردن پای شما میکند تا نقطه آغاز درد را در شما شناسایی کند. این تست به پزشک کمک میکند که دلیل ایجاد سیاتیک را شناسایی کند تا بتواند براساس آن برای درمان شما برنامهریزی کند. میزان دقت این روش در تشخیص عامل به وجود آورنده سیاتیک، 91% است(منبع).
معاینات فیزیکی معمولا برای تشخیص سیاتیک مزمن و شدت این بیماری به کار میروند. اما در مواقعی که پزشک حدس بزند علت ایجاد سیاتیک به خاطر عوامل دیگری به جز فتق دیسک است (مثل عفونت یا وجود تومور بدخیم) از تستهای تصویربرداری استفاده میکند که مهمترین آنها عبارتند از:
- تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش که معمولا چند ثانیه طول میکشد، میتواند بیرون زدگی دیسک یا وجود خار استخوان را به عنوان عوامل ایجاد کننده سیاتیک تایید کند.
- MRI: دقیقترین تست برای تشخیص علت ایجاد درد سیاتیک و ارزیابی احتمال عود مجدد آن است.
- سی تی اسکن : به کمک CT-Scan پزشک متخصص میتواند تصاویر 360 درجه از ستون فقرات و بافتهای اطراف را مشاهده کند تا بتواند دلیل ایجاد سیاتیک را پیدا کند.
- تست نوار عصب و عضله: این یک تست کم تهاجمی برای اندازه گیری میزان پاسخ دهی ماهیچهها به پالس الکتریکی ارسال شده از طرف اعصاب است. این تست به پزشک کمک میکند تا میزان فشاری را که دیسک بیرون زده یا سایر آسیبهای نخاعی به عصب سیاتیک وارد میکنند، ارزیابی کند.
- میلوگرام : برای انجام میلوگرام، ابتدا یک ماده مخصوص به بدن تزریق میشود. این ماده باعث ایجاد کنتراست بیشتر در هنگام تصویربرداری میشود. میلوگرام به پزشک متخصص کمک میکند که بتواند فتق دیسک، تومورهای ستون فقرات و کیستهای مفصلی را با دقت شناسایی کند.
درد سیاتیک چگونه درمان میشود؟
درمان سیاتیک با توجه به نوع و شدت بیماری، به روشهای مختلفی انجام میشود که مهمترین آنها عبارتند از:
کمپرس سرد و گرم
مهمترین درمان مراقبتی که برای درمان سیاتیک به کار میرود، سرما و گرما درمانی متناوب است. استفاده از کیسه آب گرم یا پکهای یخ، در زمان اولین مواجه شدن با درد سیاتیک، میتواند بسیار تسکین دهنده باشد. بهتر است یک بسته یخ را به مدت 20 دقیقه و چند نوبت در روز روی محل درد نگه دارید. اگر استفاده از کیسه یخ برای درمان سیاتیک موثر نبود، همین شیوه را با یک حوله گرم تکرار کنید. سعی کنید گرما درمانی و سرما درمانی را به تناوب انجام دهید. استفاده از کمپرس گرم و سرد باعث کاهش تنش و اسپاسم عضلانی میشود که فشار مضاعف را از روی عصب سیاتیک برمیدارد و منجر به کاهش دردهای سیاتیکی میشود.
علاوه بر سرمادرمانی و گرما درمانی، استفاده از پدهای بیحسی هم میتواند به کاهش درد سیاتیک کمک شایانی بکند. این پدها دارای لیدوکائین _ یک داروی بیحسی موضعی _ هستند. شما میتوانید آنها را زیر لباس خود و به طور مستقیم روی پوست قرار دهید تا درد شما تسکین پیدا کند.
درمانهای دارویی
استفاده از داروهای ضد التهابی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند به کاهش التهاب مفاصل و تسکین درد سیاتیک کمک کنند. بهتر است برای تعیین دوز مناسب و میزان مصرف، از پزشک متخصص خود کمک بگیرید. لازم به ذکر است مصرف این داروها برای اکثر افرادی که به دردهای سیاتیک مبتلا هستند، مفید بوده است اما استفاده از این داروها برای بیمارانی که بیماریهای جانبی مثل نقص مزمن کلیه دارند، توصیه نمیشود. همچنین، این داروها ممکن است باعث تحریک معده شوند، بنابراین بهتر است همراه با غذا مصرف شوند. مصرف دارو برای درمان سیاتیک، یک درمان موقتی است و معمولا به بیماران پیشنهاد میشود برای جلوگیری از عود مجدد بیماری، درمانهای توانبخشی را هم انجام دهند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی همراه با ورزش درمانی، اولین قدم برای درمان، بهبودی و پیشگیری از عود مجدد سیاتیک است. این درمانها که تحت نظر متخصص طب فیزیکی انجام میشوند، به تقویت ماهیچههای پشت و کمر، کاهش درد و همچنین افزایش عملکرد حرکتی ماهیچهها کمک میکنند. تقویت ماهیچههای کمر به کاهش دردهای سیاتیکی ناشی از بیرونزدگی دیسک کمک خواهد کرد، به علاوه با افزایش دامنه حرکتی و تقویت ماهیچههای تحتانی بدن، جریان خون به بخشهای آسیب دیده افزایش یافته و درد سیاتیک به مرور کاهش مییابد. درمانهای توانبخشی معمولا موفقیت قابل توجهی داشتهاند، اما برای اینکه بهترین نتیجه را به دست بیاورید، لازم است طول دوره درمان را کامل کنید.
ماساژ درمانی
یکی دیگر از روشهایی که تاثیرگذاری قابل توجهی روی درمان سیاتیک دارد، ماساژ درمانی است. ماساژ درمانی به ریلکس شدن ماهیچهها کمک میکند و میتواند باعث تسکین درد و تسهیل حرکت و افزایش انعطاف پذیری شود. به علاوه، ماساژ درمانی با افزایش جریان خون به قسمتهای آسیب دیده میتواند، التهاب را کاهش داده و باعث بهبود شود.
تزریق استروئیدها
تزریق اپیدورال استروئیدها که برای درمان دردهای سیاتیک و دردهای پشت و کمر به کار میرود، به صورت زیرپوستی و با بیحسی موضعی در محل درد و ماهیچههای اطراف آن انجام میشود. هدف از این درمان، کاهش درد ناشی از التهاب در اطراف ستون فقرات و بهبود عملکرد حرکتی پا و کمر است. اگرچه تزریق استروئیدها برای درمان سیاتیک، روش مطلوبی است، اما بسیاری از پزشکان متخصص ترجیح میدهند این درمانها را بعد از درمانهای توانبخشی و درمانهای دارویی به کار ببرند.
بلوک عصبی
مسدود کردن ریشه عصبی یا بلوک عصبی، روشی است که در آن ریشه عصبی که باعث درد و التهاب شده است توسط کورتیکواستروئید و ماده بیحسکننده مسدود میشود. بلوک عصبی روشی موثر است که به کمک اولتراسوند یا فلوروسکوپی انجام میشود و میتوان همزمان ریشه چند عصب را برای درمان هدف قرار داد. این روش در مواردی استفاده میشود که عصب خاصی درگیر شده باشد و موجب درد سیاتیک شود، برای مثال در تنگی کانال نخاعی یا فتق دیسک کمر.
لیزر درمانی
در این روش پرتو لیزر، با تحت تاثیر قرار دادن بافت آسیب دیده و افزایش فعالیتهای سلولها ترمیم بافت را سرعت میبخشد، به علاوه با گرم شدن بافت آسیب دیده، جریان خون به سمت آن افزایش یافته و دایود باعث از بین رفتن التهاب، بهبود درد و ترمیم بافت آسیب دیده خواهند شد. در صورتی که درد سیاتیک فرد ناشی از تنگی کانال نخاعی و بیرونزدگی دیسک کمر باشد، لیزر درمانی در کنار درمانهای دیگر همچون فیزیوتراپی، میتواند به کاهش عوارض ناخوشایند سیاتیک کمک نماید.
تحریک الکتریکی TENS
روش تحریک الکتریکی به کاهش درد ناشی از سیاتیک کمک بسیاری میکند. در این تکنیک الکترودهایی روی پوست قرار داده میشوند که پالسهای الکتریکی ضعیفی منتشر میکنند، پالسهای الکتریکی با سیگنالهای درد که از اعصاب محیطی منتشر میشوند، تلاقی نموده و آن را خنثی مینمایند. در نتیجه این فعالیت درد کاهش مییابد.
تکار تراپی
تکار تراپی روشی است که در آن از امواج الکترومغناطیس برای درمان استفاده میشود. در این روش، امواج به عمق بافتهای بدن نفوذ نموده و با تاثیر بر یونهای آزاد موجود در بافتها، باعث افزایش متابولیسم سلولی، گردش خون و بهبود بافت آسیب دیده نیز میشوند. این خصوصیات به کاهش درد و التهاب عصب سیاتیک و بهبود آن نیز کمک خواهد کرد. همچنین با افزایش گرما در عمق بافت، جریان خون را به سمت محل آسیب دیده افزایش داده و برای برخی از افراد آرامش و ریلکسیشن مثل ماساژ درمانی به همراه دارد. در نتیجه درد ناشی از سیاتیک بهبود پیدا میکند.
بیوفیدبک
بیوفیدبک به عنوان بخشی از پروتکل درمانی درد سیاتیک میتواند موثر واقع شود. به طور کلی بیوفیدبک برای بررسی عملکرد عضلات و درد در آنها استفاده میشود، بنابراین میتوان به کمک تفسیر بیوفیدبک و آموزشهای متخصص طب فیزیکی، آگاهی بیشتری نسبت به عملکرد و تنش عضلات هنگام درد سیاتیک پیدا نمود. درد بیمار نسبت به درد خود و یادگیری پروتکلهای ریلکسیشن و تنفس عمیق به مهار دردهای شدید سیاتیک کمک خواهد کرد.
درمانهای جراحی
زمانی که درمانهای غیر جراحی، هیچ کدام موثر نباشند، شدت درد در بیمار رفته رفته افزایش پیدا کند یا عوارض جانبی مثل فلج شدن یا ضعف عضلانی برای بیمار به وجود بیاید، درمانهای جراحی ضروری هستند. همچنین سیاتیک دوطرفه و عفونت شدید در لگن معمولا با درمان جراحی برطرف میشوند. یکی دیگر از ضایعاتی که باید به صورت اورژانسی تحت عمل جراحی قرار بگیرد، ابتلا به سندرم دم اسبی است.
درمان جراحی اغلب در مواردی انجام میشود که درد سیاتیک از بیرونزدگی دیسک کمر ناشی شده باشد. رایجترین روشهای جراحی شامل مورد زیر هستند:
- میکرودیسککتومی:در این روش، بخشی از دیسک بیرون زده در قسمت بالای ستون فقرات یا پایین آن با جراحی برداشته میشود تا فضای خالی بیشتری بین مهرهها ایجاد شده و فشار روی عصب سیاتیک کمتر شود.
- جراحی لیزری دیسک: در این جراحی کمتهاجمی، اپلیکاتور لیزر به سمت هسته دیسک بیرونزده هدایت میشود تا مایع ژلاتینی هسته دیسک تبخیر شود. در نتیجه کوچک شدن هسته دیسک، بیرونزدگی دیسک نیز به آرامی جمع شده و به جای خود باز میگردد.
- لامینکتومی: در این روش استخوان لامینای ستون فقرات در بخش آسیب دیده برداشته میشود تا فشار کمتری به نخاع وارد شود
درمان درد سیاتیک با ورزش
ورزش درمانی به شما کمک خواهد نمود تا تنش اضافی را از روی عضلات و فشار را از عصب سیاتیک بردارید. همچنین تقویت عضلات و ترشح اندورفین به کاهش دردهای سیاتیکی کمک خواهد کرد. در این بخش تعدادی از ورزشهای موثر برای درمان سیاتیک را معرفی میکنیم.
به خاطر داشته باشید که تمام حرکات ورزشی بایستی تحت نظر و دستور پزشک متخصص طب فیزیکی انجام شوند و در صورتی احساس درد و ناراحتی باید حرکات ورزشی را قطع کرده و به پزشک خود اطلاع دهید.
کشش ستون فقرات در حالت نشسته
این نرمش باعث کاهش فشار و تنش از ستون فقرات میشود، برای انجام این حرکت:
- روی زمین بنشینید و پاهایتان را صاف کنید و بکشید.
- پای راست خود را خم کرده و پشت زانوی مخالف قرار دهید.
- آرنج چب را روی زانوی سمت راست قراردهید و دستتان را بکشید.
- چند ثانیه کشش را انجام دهید و سپس حرکت را برای قسمت مخالف بدن نیز تکرار کنید.
کشش پا به قفسه سینه
برای انجام این نرمش:
- ابتدا روی زمین دراز بکشید.
- پاهای خود را بکشید.
- سپس به آرامی زانوی خود را خم کنید.
- تا حد ممکن زانوی خود را به سمت سینه خود بکشید.
- این حرکت را برای سمت مخالف بدن نیز تکرار کنید.
کشش عصب سیاتیک
حرکت کشش عصب سیاتیک به کاهش تنش عصب و افزایش انعطاف عضلات کمک خواهد کرد:
- برای انجام این حرکت روی صندلی بنشینید.
- یک پای خود را بالا بیاورید و آن را بکشید.
- در حالی که پا کاملا کشیده است، مچ خود را به عقب بکشید و سر خود کاملا به عقب بکشید.
- سپس مچ و سر خود را همزمان به داخل بکشید.
- به خاطر داشته باشید که این حرکت را به طور آرام و کاملا آهسته انجام دهید.
کشش و کاهش تنش عصب سیاتیک
این حرکت یکی دیگر از نرمشهای موثر برای کاهش تنش عصب سیاتیک است:
- برای انجام این حرکت ابتدا روی زمین دراز بکشید.
- پاهای خود را کاملا بکشید.
- سپس یک پای خود از زانو تا کرده و زاویه 90 درجه درست کنید.
- پای خم شده را به سمت بالا بکشید تا صاف شود.
- سپس دوباره پا را خم کنید.
- این حرکت را چندبار برای هر پا و سپس برای پای مخالف تکرار کنید.
حرکت کشش گربهای
این حرکت به کاهش فشار عضلات کمر و دردهای سیاتیکی که از کمر منشا میگیرند، کمک میکند:
- روی زمین چهار دست و پا بنشینید.
- دست ها و سر را تا جای ممکن بکشید.
- سپس همانطور که دست و زانوهایتان روی زمین قرار دارند، چهار دست و پا بنشید.
- دوباره از حالت سجده بلند شوید و کشش را تکرار کنید.
درمان درد سیاتیک چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان سیاتیک به میزان زیادی به روش درمان بستگی دارد. به عنوان مثال، تحقیقات نشان دادهاست که 70% مبتلایان به سیاتیک مزمن که با تحت درمان با داروهای ضد التهابی کورتیکواستروئیدها بودهاند، در مدت زمان سه ماه بهبود یافتهاند. حدود 60% از بیمارانی که از درمانهای غیردارویی و مراقبتی استفاده کردهاند، بعد از 12 ماه بهبود پیدا کردهاند. همچنین نتایج تحقیقات نشان دادهاست که 50% از بیمارانی که از درمانهای توانبخشی استفاده کردهاند، بعد از 10 روز و 25% از آنها بعد از حدود 4 هفته بهبود پیدا کردهاند. علیرغم موفقیت قابل توجه روشهای درمانی مختلف، گروهی از بیماران هم هستند که درمانها حدودا یک سال یا بیشتر طول کشیدهاست (منبع).
درد سیاتیک به چه دلایلی ایجاد میشود؟
عامل اصلی ایجاد درد سیاتیک، تحت فشار قرارگرفتن عصب سیاتیک است. بنابراین دلایل متعددی برای ابتلا به درد سیاتیک وجود دارد علاوه بر این دلایل، عواملی هم وجود دارند که میتوانند عصب سیاتیک را تحریک کرده و درد سیاتیک ایجاد کنند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
- بیرونزدگی دیسک کمر: از اصلیترین دلایل ابتلا به دردهای سیاتیکی، فتق دیسک است که باعث افزایش فشار بر عصب سیاتیک و بروز دردهای سیاتیکی میشود.
- تحلیل رفتن دیسک : در اثر تحلیل رفتن دیسک کمر یا آرتروز کمر با افزایش سن، خار( یا زائده) های استخوانی روی مهرههای کمر تشکیل میشوند. این زائدهها برجستگیهای صاف و سختی هستند که به دلیل افزایش سن یا در نتیجه بیماریهایی مثل آرتروز به وجود میآیند. این زوائد استخوانی عصب سیاتیک را آزرده کرده و باعث درد میشود.
- تنگی کانال نخاعی : تنگی کانال نخاعی، در اثر بیرونزدگی دیسک به وجود میآید و با کمشدن فضای لازم برای نخاع، و تحریک نخاع و اعصاب توسط فتق دیسک ، دردهای مداوم و شدیدی ایجاد میشوند.
- گرفتگی ماهیچهها: گرفتگی ماهیچههای کمر ممکن است به دلیل وارد آمدن آسیب به اعصاب کمر، آسیب به ماهیچههای اطراف کمر، کار کشیدن بیش از حد از کمر و فعالیتهای سنگین ورزشی ایجاد شود.
- عفونت در ستون فقرات: وجود عفونت در ستون فقرات میتواند باعث ایجاد آبسه و وارد شدن فشار مضاعف به اعصاب نخاعی شود که خودش را به شکل درد سیاتیک نشان میدهد. در یک مطالعه که در سال 2001 توسط دکتر استرلینگ و همکارانش روی 140 نفر انجام شد، مشخص شد که عامل ایجاد درد سیاتیک در 43 نفر از گروه ارزیابی شده، عفونتهای باکتریایی بودهاست (منبع).
- تومورهای ستون فقرات: تومورهای ستون فقرات تودههایی خوشخیم یا بدخیم هستند که در بین استخوانهای ستون فقرات رشد میکنند و ستون فقرات را تحت فشار قرار میدهند.
- کیستهای مفصلی: کیستهای ستون فقرات که یکی از رایجترین انواع آن، کیست سینوویال است، تودههای پر از مایع و خوشخیمی هستند که در بین مفاصل ایجاد میشوند. این کیستها معمولا در نتیجه تحلیل رفتن مفاصل در نتیجه افزایش سن به وجود میآیند.
- لغزندگی مهرهها: لغزندگی مهرهها زمانی ایجاد میشود که یک مهره از جای اصلی خودش به روی مهره دیگری لیز بخورد. این عارضه معمولا مادرزادی است ولی در بزرگسالان، در نتیجه بیماریهایی مثل آرتروز مفصلی هم ممکن است به وجود بیاید.
- بارداری: ابتلا به درد سیاتیک در دوران بارداری، به ویژه در سه ماه آخر، بسیار متداول است. زیرا همزمان با رشد جنین، فشار مضاعفی به ستون فقرات و مفاصل وارد میشود که میتواند به شکل درد سیاتیک بروز کند.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به درد سیاتیک هستند؟
عوامل مختلفی میتوانند روی ابتلا به سیاتیک تاثیر بگذارند که مهمترین آنها عبارتند از:
- سن بالا: بیشترین میزان ابتلا به سیاتیک در بازه سنی 45 تا 64 سال است. زیرا اصلیترین عامل ایجاد سیاتیک، تحلیل رفتن دیسکهای بین مهرهای است.
- اضافه وزن: اضافه وزن، فشار مضاعفی را روی ستون فقرات وارد میکند و میتواند در گذر زمان منجر به بروز علائم سیاتیک شود. این فشار مضاعف روی ستون فقرات، همچنین میتواند باعث التهاب عصب سیاتیک هم بشود.
- بیتحرکی: کم تحرکی میتواند یک عامل مهم در ابتلا به دردهای سیاتیک باشد. زیرا کم تحرکی و ورزش نکردن، منجر به ضعیف شدن ماهیچهها میشود و آنها را در برابر فشارهای ناشی از عصب سیاتیک آسیب پذیرتر میکند.
- دیابت: در افراد مبتلا به دیابت، آسیبهای عصبی (نوروپاتی دیابتی) بیشتر اتفاق میافتد که این آسیبها میتواند شامل عصب سیاتیک هم بشود.
- سیگار: سیگار با کاهش میزان اکسیژن رسانی به صفحات دیسک بین مهرهای، آنها را نسبت به بیرون زدگی مستعدتر میکند و بنابراین احتمال ابتلا به سیاتیک ناشی از فتق دیسک را افزایش میدهد.
- شرایط شغلی نامساعد: شرایط شغلی سخت مثل برداشتن وسایل سنگین، انجام کارهای تکراری مثل کشیدن و هل دادن مداوم، نشستن بیش از حد یا پیاده رویهای طولانی، احتمال بروز سیاتیک را در صاحبان این مشاغل افزایش میدهد.
- رانندگی زیاد: رانندگی طولانی مدت و تکانهای مداوم ماشین، یکی از عواملی است که میتواند فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به سیاتیک قرار دهد.
- قد بلند : احتمالا افراد قد بلند، بیشتر در معرض ابتلا به سیاتیک هستند، زیرا این افراد به علت جاذبه فشار بیشتری را روی مهره های خود تحمل میکنند. اما این ادعا به این معنی نیست که همه افراد قد بلند الزاما به سیاتیک دچار میشوند.
چگونه میتوان از درد سیاتیک پیشگیری کرد؟
سیاتیک یکی از بیماریهایی است که با افزایش سن، ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. اما انجام توصیههای زیر، میتواند از بروز علائم سیاتیک جلوگیری کرده یا آن را به تعویق بیندازد:
- سعی کنید به صورت منظم ورزشهای کششی و استقامتی انجام دهید.
- در هنگام برداشتن اجسام، بدن را در وضعیت مناسبی قرار دهید.
- در هنگام نشستن و ایستادن، سعی کنید بدن را در وضعیت مناسب قرار دهید.
- وقتی از کامپیوتر استفاده میکنید، سعی کنید به درستی روی صندلی بنشینید.
- اگر مبتلا به دیابت هستید، سعی کنید قند خون خود را با مراجعه منظم به پزشک و مصرف داروی مناسب کنترل کنید.
- اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید با حرکات مناسب ورزشی و رعایت رژیم غذایی مناسب، وزن خود را کاهش دهید.
- سیگار را ترک کنید.
نتیجه گیری
درد سیاتیک یکی از عارضههای ستون فقرات است که اصلیترین دلیل ایجاد آن، فتق دیسک است. درد سیاتیک در اکثر موارد به صورت خود به خودی و در طی زمان درمان میشود اما گاهی این درد میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به موفقیت آمیز بودن روشهای درمان به خصوص درمانهای توانبخشی، پزشکان به بیماران توصیه میکنند برای رهایی کامل از درد سیاتیک و پیشگیری از عود مجدد آن، دوره درمان خود را کامل کنند.
سوالات متداول
اگر سیاتیک درمان نشود، چه اتفاقی میافتد؟
در صورت درمان نکردن سیاتیک، علائمی همچون درد، گزگز، بیحسی و ضعف عضلانی تشدید میشوند و ممکن است عوارض جبران ناپذیری رخ دهد که زندگی روزمره شما را مختل نماید.
بهترین درمان درد سیاتیک چیست؟
بهترین درمان برای درد سیاتیک، ترکیبی از انواع پروتکلهای درمانی مثل فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، دارو درمانی و…میباشد که توسط متخصص طب فیزیکی تعیین میشود.
چرا درد سیاتیک تنها در یک قسمت بدن احساس میشود؟
اصولا علائم درد سیاتیک تنها در یک سمت بدن مشاهده میشود اما عصب سیاتیک در هر دو سمت بدن قرار دارد . اینکه شما درد را تنها در یک سمت احساس میکنید به این دلیل است که بیرونزدگی دیسک به یک سمت متمایل است.
درد سیاتیک بعد از چه مدت بهبود مییابد؟
به طور کلی، درد سیاتیک بعد از 4 تا 6 هفته درمان و مراقبت بهبود مییابد.
آیا پیادهوری در بهبود در سیاتیک موثر است؟
بله پیادهوری موجب ترشح اندورفین و کاهش تنش عضلات شده لذا در بهبود درد و عوارض ناشی از گرفتگی عصب سیاتیک موثر است.
آیا ممکن است سیاتیک خود به خود درمان شود؟
بله در برخی موارد با کمی تغییر در سبک زندگی و مراقبت، درد سیاتیک بدون مراجعه به پزشک و یا مصرف دارو بهبود مییابد، اما ممکن است درد دوباره بازگردد لذا توصیههای پیشگیرانه بایستی مدنظر قرار گیرند.
آیا نوع کفش در کاهش یا افزایش درد سیاتیک موثر است؟
بله پوشیدن کفش مناسب با کفی طبی به شما کمک خواهد کرد تا دردهای سیاتیکیتان کاهش یابد.
آیا داروهای شل کننده عضلات برای کاهش دردهای سیاتیکی موثر هستند؟
بله داروهای سیاتیکی همچون متوکاربامول، آمی تریپتیلین و… میتوانند برای دردهای سیاتیکی که به دلیل گرفتگی عضلات رخ دادهاند موثر باشد.
چرا درد سیاتیک من همچنان بهبود نیافته است؟
اگر با فیزیوتراپی و دارودرمانی و رعایت مراقبتهای لازم همچنان درد سیاتیک شما بهبود نیافته است، ممکن است بیرونزدگی دیسک، تومور و ناهنجاری خاصی در ستون فقرات داشته باشید که باعث ایجاد فشار بر عصب سیاتیک شده است. بهتر است برای بررسیهای تکمیلی به پزشک مراجعه نمایید.
چه حالت خوابیدن برای کاهش درد سیاتیک موثر است؟
اگر به پشت میخوابید حتما یک بالش کوچک زیر پاهای خود قرار دهید و اگر به پهلو میخوابید یک بالش زیر زانوهایتان قرار دهید.
چه مواردی درد سیاتیک را تشدید میکنند؟
بیتحرکی، پوشیدن کفش نامناسب، پوشیدن شلوارهای بسیار تنگ و نشستن و خوابیدن نادرست میتواند درد سیاتیک را تشدید کند.
چه موادغذایی باعث افزایش دردهای سیاتیکی میشوند؟
مواد غذایی مانند شکر، فستفودها، غذاهایی پروسس شده و چرب میتوانند باعث افزایش التهاب شوند و درد شما را تشدید کنند.
آیا قهوه برای درد سیاتیک مضر است؟
زمانی که دچار دردهای سیاتیکی هستید باید از مصرف مواد غذایی التهاب زا بپرهیزید ، کافئین و حتی الکل میتوانند دردتان را تشدید کنند.
مصرف چه ویتامینهایی به درمان سیاتیک کمک میکند؟
ویتامینهای گرو ب، به بهبود دردهای سیاتیکی کمک زیادی خواهد نمود. این ویتامینها باعث کاهش نوروپاتی محیطی خواهند شد. همچنین مصرف امگا 3 نیز میتوانند در کاهش درد موثر باشد.