درمان پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی (PRP) زانو یک روش نسبتا موثر در تسکین درد ناشی از آرتروز زانو است. در این روش ترکیب پلاسمای غنی از پلاکت که از خون خود بیمار تهیه میشود، به طور مستقیم در داخل مفصل زانو تزریق میشود. این ترکیب به دلیل دارا بودن میزان بالایی از فاکتورهای رشد پلاکت و پروتئینهایی که برای ترمیم و بازسازی بافت ضروری هستند، سبب تحریک ترمیم در غضروف آسیبدیده و در نتیجه کاهش درد و بهبود کارکرد مفصل میشود. PRP درمانی برای آرتروز زانو یک روش موقتی برای تسکین درد محسوب میشود که ممکن است نیاز به عمل تعویض مفصل را در برخی افراد به تاخیر بیندازد. با این حال این روش در همه افراد تاثیرگذاری یکسانی در کاهش درد ندارد و نتیجه آن تا حد زیادی به نحوه آمادهسازی آن بستگی دارد. در افرادی که این تزریق سبب کاهش درد میشود، ماندگاری تاثیر آن در حدود 9 ماه خواهد بود.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی در زانو چیست؟
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی (PRP) به درون زانو یک روش نسبتا جدید برای تسکین درد آرتروز زانو است که در آن از قابلیت ترمیم طبیعی خون انسان برای کمک به بهبود علائم آرتروز استفاده میشود. پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود بیمار استخراج میشود و حاوی پلاسمایی است که غلظت پلاکتها در آن بیشتر از خون طبیعی انسان است. پلاکت نوعی سلول خونی است که وظیفه انعقاد و لخته کردن خون را به عهده دارد و فاکتور رشدها و پروتئینهایی را ترشح میکند که به تکثیر سلولی و ترمیم و بازسازی آسیبهای بافتی کمک میکنند.
هدف از تزریق پی آر پی در مفصل زانو بهره گیری از قابلیت تحریک بازسازی فاکتورهای رشد پلاکت جهت کاهش درد، بهبود کارکرد مفصل زانو و احتمالا کند کردن، متوقف کردن و حتی ترمیم آسیب غضروفی است. هر چند ساز و کاری که PRP ممکن است از طریق آن سبب تسکین و بهبود علائم آرتروز زانو شود، روشن نیست، برخی متخصصان بر این باور هستند که پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است التهاب مفصلی ناشی از آرتروز را مهار کرده و سرعت پیشروی آرتروز را آهسته کند. به علاوه، این ترکیب میتواند غضروفسازی را تحریک کند و با افزایش تولید مایع مفصلی که نقش یک روانکننده طبیعی را در مفصل دارد، اصطکاک دردناک بین استخوانها را کاهش میدهد. به علاوه، پی آر پی حاوی پروتئینهایی است که میتوانند گیرندههای درد در زانو را تغییر دهند و سبب کاهش احساس درد زانو شوند.
محلول پی آر پی حاوی چه عناصری است؟
ترکیب دقیق پلاسمای غنی از پلاکت به متغیرهای متعددی مانند غلظت پلاکتها، غلظت گلبولهای سفید و استفاده از افزایندهها بستگی دارد:
- پلاکتها: در هر میکرولیتر خون عادی 150000 تا 450000 پلاکت وجود دارد، اما غلظت پلاکتها در پلاسمای غنی از پلاکت از 5.2 تا 9 برابر خون عادی متغیر است. میزان غلظت پلاکتها به خون هر بیمار، میزان خون گرفتهشده، فرایند سانتریفیوژ (برای مثال مدت زمان و سرعت چرخش) و دیگر روشهای آمادهسازی بالینی بستگی دارد؛
- گلبول سفید: نقش گلبولهای سفید در تزریق PRP مشخص نیست. برخی معتقدند گلبولهای سفید توانایی التیامبخشی بافتها را مختل میکند و در نتیجه به ایجاد التهاب، بافت همبند جای زخم و آسیب دیدن بافتهای مجاور دامن میزند. گروه دیگری از متخصصین بر این باورند که هرچند گلبولهای سفید به ترمیم بافت کمک نمیکنند، هیچ اثر مضری هم ندارند یا حتی اثرهای مفیدی را بهجا میگذارند. غلظت گلبولهای سفید به خون هر بیمار و روشهای آمادهسازی بالینی بستگی دارد؛
- فاکتورهای رشد: سرم PRP حاوی مقدار فراوانی فاکتور رشد است. وجود فاکتورهای رشد برای کمک به بهبود زخم، کاهش التهاب و تسکین درد ضروری است. فاکتورهای رشد سرم پی آر پی شامل VEGF (فاکتور رشد اندوتلیال عروقی)، PDGF (فاکتور رشد مشتق از پلاکت) و FGF (فاکتور رشد فیبروپلاست) میشود. تمام این فاکتورهای رشد و دیگر پروتئینهای موجود در پی آر پی همراه با هم باعث برانگیخته شدن فرایند التیام میشوند. بهعلاوه ترکیب پی آر پی با افزایش دادن گردش خون در ناحیههای آسیبدیده، کمک به بازسازی سلولها و ترمیم بافتهای آسیبدیده باعث کاهش درد میشود؛
- افزایندهها: برخی پزشکان افزایندههایی مانند ترومبین و کلسیم کلرید را با محلول PRP ترکیب میکنند. این افزایندهها بهطور مصنوعی پلاکتها را فعال میکنند، فرایند لخته شدن خون را برمیانگیزند و ویژگیهای ترمیمی پی آر پی را تقویت میکنند.
انواع پی آر پی
انواع تزریق پی آر پی برای درمان عارضهها و آسیبدیدگیهای مختلف انجام میشود. تزریقهای پی آر پی برحسب میزان لکوسیت (گلبول سفید) و پلاکت به چهار نوع مختلف تقسیمبندی میشود:
- پی آر پی غنی از لکوسیت یا سرخ (LR-PRP): تعداد پلاکتها و گلبولهای سفید در این نوع پی آر پی حفظ میشود.
- پی آر پی با مقدار اندک لکوسیت یا کهربایی (LP-PRP): غلظت پلاکتها در این نوع PRP بالاست، اما تعداد گلبولهای سفید در محلول بسیار کم است.
- سرم اتولوگ اصلاحشده: این سرم حاوی غلظت بالایی از فاکتورهای رشد گلبولهای سفید است، اما سلولهای کامل در این سرم وجود ندارد.
- پلاکت لایزات: این سرم پی آر پی حاوی غلظت بالایی از فاکتورهای رشد پلاکتهاست، اما سلولهای کامل در این سرم وجود ندارد.
همانطور که گفته شد، انواع مختلف PRP برای درمان بیماریهای گوناگون به کار برده میشود. برای مثال جهت درمان تاندینوپاتی و آسیبهای تاندون LR-PRP بهتر است، اما LP-PRP بهترین درمان برای آرتروز زانو است، چون نتایج بهتری را به دست میدهد و التهابی که جزء عوارض جانبی تزریق پی آر پی است، پس از تزریق LP-PRP کمتر است.
آیا تزریق پی آرپی در زانو در درمان آرتروز موثر است؟
پژوهشهای انجامشده نشان میدهد که بعضی انواع پی آر پی برای بهبود آرتروز زانوی خفیف تا متوسط مؤثر است. اثر تزریق پی آر پی بر درمان آرتروز زانو در یک مقالۀ مروری منتشرشده به سال 2017 بررسی شد. تزریق PRP میزان درد آرتروز زانو را در حد معناداری کاهش داد و عملکرد فیزیکی زانو را در مقایسه با گروه کنترل در فاصلههای زمانی سه، شش و دوازده ماه پس از تزریق بهبود بخشید. بهعلاوه عوارض جانبی تجربهشده توسط برخی بیماران دریافتکنندۀ پی آر پی معنادارتر از عوارض جانبی ناشی از تزریقهای دیگر نبود.
البته تمام مطالعات بالینی شواهدی را دال بر تأثیر تزریق PRP بر تسکین علائم آرتروز در اختیار نمیگذارد. نتایج حاصل از تزریق پی آر پی در چند پژوهش بالینی بهتر از درمان با دارونما نبود. حتی در پژوهشهایی که شواهدی را برای اثبات اثربخشی تزریق پی آر پی به زانو ارائه میدهند، تزریق پی آر پی برای تمام بیماران مفید واقع نمیشود.
دلیل ناکارآمدی تزریق PRP در درمان موفق علائم برخی بیماران این است که تزریق PRP هنوز از نظر روشهای آمادهسازی و تکنیک استانداردسازی نشده است و تفاوتهایی در فرمولاسیون پی آر پی یا روش تزریق وجود دارد. به عبارت دیگر تغییرات خاص مربوط به متغیرها، از قبیل روشهای آمادهسازی پی آر پی، افزودنی مورداستفاده، میزان پی آر پی تزریقشده و تناوب و فراوانی تزریقها، اثربخشی تزریق پی آر پی را کاهش میدهد. برخی پژوهشگران به این نتیجه رسیدهاند که تزریق پی آر پی گرایشی زودگذر با ارزش محدود است.
میتوان گفت که تزریق پی آر پی به زانو مانند دیگر درمانهای آرتروز برای برخی بیماران مفید است و برای بقیه بیتأثیر است. همچنین تزریق PRP گاهی بهترین نتیجه را در ترکیب با درمانهای دیگری مانند فیزیوتراپی به دست میدهد. درهرحال لازم است مطالعات بیشتر انجام شود تا مشخص شود که آیا تزریق PRP روش مناسبی برای کنترل درد آرتروز زانو محسوب میشود یا خیر.
انجام PRP چه مزایایی دارد؟
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) ماهیت اتولوگ دارد، یعنی اینکه خون از خود بیمار گرفته میشود. بهعلاوه خون به راحتی از ورید بیمار گرفته میشود. بنا به این دلایل پی آر پی عموماً به عنوان یک روش زیستی ایمن در نظر گرفته میشود. از جمله مزایای تزریق پی آر پی زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایمنی: پلاسمای غنی از پلاکت اتولوگ است، یعنی این که از بدن خود بیمار گرفته میشود. بنابراین محلول پی آر پی طبیعی است و تزریقش با خطرهای انگشتشماری همراه است.
- ساده و کمتهاجمی بودن درمان: تزریق پی آر پی بدون جراحی یا بخیه انجام میشود.
- کاهش علائم آرتروز: تزریق پی آر پی علائم آرتروز زانو را تسکین میدهد. بهعلاوه چون فاکتورهای رشد هپاتوسیت و فیبروبلاست سینوویال در مادۀ پلاکت وجود دارد، محلول PRP به بازیابی غلظت هیالورونیک اسید در زانوها کمک میکند. بنابراین تزریق پی آر پی آسیب مفصلی را ترمیم میکند و از پیشرفت آرتروز زانو جلوگیری میکند.
- کاهش التهاب: تزریق پی آر پی فرایند ترمیمی سریع، ایمن و اثربخش را برمیانگیزد. این رویکرد مدیریت درد، التهاب و ورم را نیز در حد محسوسی کاهش میدهد.
- به حداقل رساندن وابستگی به دارو: تزریق پلاسمای غنی از پلاکت برای کنترل درد ناشی از آرتریت زانو مفید است. تزریق پی آر پی زانو وابستگی به مسکنها یا دیگر داروهای قوی برای رشد استخوان یا عضله را در حد چشمگیری کاهش میدهد.
تزریق پی آر پی برای چه کسانی مناسب است؟
فهرست کاملی از معیارهای لازم برای افراد واجد شرایط تزریق پی آر پی وجود ندارد که پزشکان سراسر جهان آن را قبول داشته باشند. درهرحال PRP معمولاً به بیمارانی توصیه میشود که درد آرتروز کارهای روزمرهشان را مختل کرده، از درمانهای محافظهکارانهتر مانند فیزیوتراپی، تخلیۀ مایع زانو (آسپیراسیون) یا تزریق استروئید نتیجه نگرفتهاند یا قادر به انجام این درمانها نیستند. همچنین تزریق پی آر پی به بیمارانی توصیه میشود که به داروهای ضدالتهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن حساسیت دارند یا این داروها دردشان را در حد کافی تسکین نمیدهد.
تزریق PRP عموماً برای موارد شدید آرتروز توصیه نمیشود. تزریق پی آر پی زانو برای بیماران مبتلا به آرتروزی مناسب نیست که:
- به بیماریهایی مانند عفونت فعال، آنژین ناپایدار، بیماری متاستازدهنده یا بیماریهای پوستی خاصی مبتلا هستند که ممکن است در اثر تزریق تشدید یا منتشر شود.
- به اختلالهای خونی خاصی مانند کمخونی یا هیپوولمی شدید (کمحجمی خون) مبتلا هستند.
- به اختلالهای پلاکت مانند ترومبوسیتوپنی، نقص عملکرد پلاکت اکتسابی یا بیماری فون ویلبراند دچار هستند.
- تحت درمان با داروهای ضدانعقاد هستند و نمیتوانند درمان را موقتاً متوقف کنند.
- باردار هستند.
بهعلاوه بیمارانی که به محصولات گاوی حساسیت دارند، باید مشکلشان را به پزشک اطلاع بدهند. اگر پلاسمای غنی از پلاکت با افزودنیای به نام ترومبین گاوی ترکیب شود که از گاو به دست میآید، این گروه از بیماران دچار واکنش آلرژیک خواهند شد.
آماده شدن برای تزریق پی آر پی زانو
رعایت نکات زیر قبل از انجام تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی به درون مفصل زانو به موفقیت بهتر آن و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک میکند:
- مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن را از حداقل ده روز قبل از تزریق پی آر پی متوقف کنید. مصرف استامینوفن بسیارقوی برای تسکین درد ایرادی ندارد، البته ظرف 24 ساعت نباید بیش از 3500 میلیگرم استامینوفن مصرف کنید.
- از پنج روز قبل از تزریق پی آر پی داروهای ضدانعقاد مصرف نکنید. اگر به دلیل بیماری قلبی طبق دستور پزشک باید هر روز آسپرین مصرف کنید، از پزشک معالجتان برای قطع موقتی دارو اجازه بگیرید.
- از حداقل دو ماه قبل از پی آر پی نباید داروی کورتیکواستروئیدی را در محل درمان تزریق کنید. همچنین مصرف کورتیکواستروئیدهای سیستمی از یک ماه قبل از تزریق PRP ممنوع است.
- مکملهای تغذیهای مانند ویتامین E، روغن بذر کتان، روغن ماهی، ویتامین A، کورکومین، زردچوبه، آلوئهورا و آستاگزانتین از یک هفته قبل از تزریق پی آر پی ممنوع است.
- از یک هفته قبل از تزریق پی آر پی از کشیدن سیگار یا نوشیدن مشروبات الکلی خودداری کنید.
- روز قبل از درمان حداقل چهار لیوان آب بنوشید؛ همچنین سه ساعت مانده به تزریق حداقل سه لیوان آب بنوشید.
- سابقۀ هر گونه حساسیت به درمانهای مختلف، از قبیل حساسیت به لاتکس را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید.
تزریق پلاسما یا پی آر پی زانو چگونه انجام میشود؟
تزریق PRP زانو عملی سرپایی است که انتظار میرود کمتر از دو ساعت طول بکشد. مراحل درمان شامل گرفتن خون از بیمار، آمادهسازی پلاسمای سرشار از پلاکت و تزریق محلول پی آر پی درون مفصل میشود.
مرحله اول: گرفتن خون بیمار
ابتدا مقدار کمی خون از ورید بازویی یا ورید دیگری گرفته میشود و درون ویال ریخته میشود تا در سانتریفیوژ چرخانده شود؛ عموماً حدود 60 میلیلیتر یا چهار قاشق غذاخوری خون گرفته میشود. دستیار پزشک، پرستار یا پزشک خون را با سوزن پروانهای و سرنگی میگیرد که از قبل با عامل ضدانعقادی پر شده است.
مرحله دوم: آمادهسازی پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی
محلول پی آر پی با استفاده روش سانتریفیوژ دو مرحلهای از خون بیمار تهیه میشود. گلبولهای قرمز و سفید جدا میشود تا سوسپانسیون تغلیظشدهای از پلاکتهای پلاسما به دست بیاید. ویال خون در سانتریفیوژ گذاشته میشود و با سرعت بسیار بالا چرخانده میشود. خون کامل در اولین مرحله به پلاکتها و اجزای سلولی تجزیه میشود. مرحلۀ دوم سانتریفیوژ در سرعت بالاتر انجام میشود و فاکتورهای رشد پلاکت نیز جداسازی میشود. گلبولهای قرمز که تقریباً 45% خون را تشکیل میدهند، در پایان سانتریفیوژ به انتهای ویال رانده میشوند. محلول پی آر پی حاوی گلبولهای سفید و پلاکتها همان لایۀ رقیق میانی است که از کمتر از 1% خون سانتریفیوژشده تشکیل میشود. لایۀ رویی باقیمانده پلاسمای حاوی غلظت پایین پلاکتهاست که حدود 55% نمونۀ خون سانتریفیوژشده را تشکیل میدهد. دامنۀ غلظت نهایی محصول پی آر پی 5/1 تا 8 برابر خون کامل است. سپس پلاسمای غنی از پلاکت از بقیۀ نمونه استخراج میشود و برای استفادۀ بعدی داخل سرنگ ریخته میشود. این محلول معمولاً با کلرید کلسیم، ترومبین گاوی یا ترومبین اتولوگ فعالسازی میشود.
تغییرهایی که در مراحل درمان داده میشود، برای مثال زمان یا سرعت متفاوت چرخاندن خون در سانتریفیوژ بر ترکیب نهایی PRP اثر میگذارد. دربارۀ اینکه سانتریفیوژ تحت چه شرایطی بهترین نتیجه را برای درمان آرتروز به دست میدهد، اتفاق نظر وجود ندارد. پزشک غلظت پلاکت، وجود گلبولهای سفید و حجم تزریق را بر اساس نیازهای خاص درمان و شواهد مبتنی بر جدیدترین پژوهشها تعیین میکند.
مرحله سوم: تزریق پلاسمای آماده شده در داخل مفصل زانو
ابتدا مفصل دردناک با محلول ضدعفونیکننده مانند الکل یا پد تمیز و ضدعفونی میشود. سپس پزشک زانو را به صورت موضعی بیحس میکند و محلول PRP آمادهشده را داخل فضای مفصل زانو تزریق میکند. از بیمار خواسته میشود که عضلاتش را شل کند تا تزریق راحتتر شود و درد کمتری داشته باشد. پزشک مقدار کمی پی آر پی، غالباً فقط 3 تا 6 میلیلیتر، را با سوزن و سرنگ داخل کپسول مفصلی تزریق میکند. محل تزریق تمیز و ضدعفونی و پانسمان میشود.
پزشک باتجربه تزریق را دقیقاً در محل مناسب انجام میدهد. دقیق بودن تزریق مهم است، چون پی آر پی باید مستقیماً در کپسول مفصلی تزریق شود. پزشک عموماً از تجهیزات تصویربرداری مانند سونوگرافی یا فلوئوروسکوپی برای تعیین محل تزریق استفاده میکند تا مطمئن شود که تزریق را در نهایت دقت ممکن در فضای مفصل دردناک انجام میدهد. فلوئوروسکوپی بر روی بیماران باردار انجام نمیشود. اگر از سونوگرافی استفاده شود، ژل مخصوصی روی پوست نزدیک به محل تزریق زده میشود. پزشک پروب سونوگرافی را روی پوست ژلزده فشار میدهد. تصویر زنده از مفصل روی نمایشگر نشان داده میشود تا پزشک بتواند آن را ببیند.
حین تزریق یا پس از آن احتمالاً درد خفیف تا متوسطی خواهید داشت و فشار متوسط تا شدیدی را در محل تزریق و اطرافش حس خواهید کرد. این حس عموماً 5 دقیقه پس از تزریق به اوج میرسد و سپس به تدریج ظرف 10 تا 15 دقیقه کمتر میشود. حس فشار عمدتاً ناشی از تزریق مایع داخل مفصل است، در نتیجۀ ورود حجم مایع فشاری غیرعادی ایجاد میشود که بدن به آن عادت ندارد. وقتی مایع فرصت پیدا میکند تا در سراسر مفصل یا بافت پخش شود، اکثر بیماران حس میکنند که فشار به سرعت برطرف میشود. این فشار احتمالاً ناراحتکنندهترین بخش درمان است که چگونگی تحمل کردنش در بیماران مختلف متفاوت است.
درد محل تزریق در دو هفتۀ اول پس از درمان بیشتر میشود. چند هفته طول میکشد تا بهبودی محسوس حاصل شود. تعداد دفعات تزریق به وضعیت خاص هر بیمار و صلاحدید پزشک معالجش بستگی دارد؛ ممکن است لازم باشد چند تزریق در فواصل چندهفتهای یا چندماهه انجام شود. اگر قرار باشد چند تزریق انجام شود، پزشک توصیه میکند که خون یک بار در همان جلسۀ اول گرفته شود، باقیماندۀ پی آر پی تهیهشده در جلسۀ اول منجمد میشود و برای تزریقهای بعدی یخزدایی میشود. البته برخی متخصصان معتقدند منجمد کردن و یخزدایی پی آر پی اثر نامطلوبی بر اثربخشی درمان دارد و ترجیح میدهند در هر تزریق جداگانه از بیمار خون بگیرند.
مراقبتهای لازم پس از تزریق پی آر پی زانو
پس از مدتی استراحت کردن مرخص میشوید. چون محل تزریق دردناک و خشک است، از قبل باید هماهنگی لازم را انجام بدهید تا یکی از نزدیکان شما را به خانه برساند. رعایت نکات زیر پس از تزریق پلاسما به زانو میتواند به اثربخشی و موفقیت درمان کمک کند:
- حداقل تا 24 ساعت پس از تزریق روی موضع یخ نگذارید. پس از یک روز باید یخ را هر از گاه فقط در صورت لزوم روی زانو بگذارید. کیسۀ یخ هر بار نباید بیشتر از 5 تا 10 دقیقه روی زانو بماند، سپس باید معادل زمان سرمادرمانی کیسۀ آب گرم روی زانو بگذارید؛
- پس از تزریق PRP نباید داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب مصرف کنید، چون این داروها مانع از اثرگذاری PRP میشوند. برای رفع ناراحتیتان استامینوفن مصرف کنید؛
- حداقل تا 24 ساعت پس از درمان، محل تزریق را فشار ندهید، لمس نکنید یا نمالید؛
- محل تزریق باید به مدت 48 ساعت پانسمان باشد؛
- 24 ساعت پس از تزریق میتوانید دوش بگیرید؛
- تا میتوانید استراحت کنید و کارهایی انجام ندهید که باعث تحمیل وزن به زانو میشود. تا چند روز باید از عصای زیربغل یا واکر استفاده کنید تا وزن از روی زانو برداشته شود. کارهای سبک روزانه را میتوانید پس از گذشت 24 ساعت بدون تحمل درد یا با دردی اندک از سر بگیرید؛
- قبل از شروع مجدد ورزشهای سنگینی مانند دو و دوچرخهسواری با پزشک مشورت کنید. درعینحال نباید کارهای روزمره یا فعالیتهای بدنی بدون دردی را متوقف کنید که مفصل را به کار میگیرند. استمرار فعالیت و حفظ دامنۀ حرکتی مهم است؛
- درمان طب فیزیکی و توانبخشی نتایج پس از تزریق پی آر پی زانو را بهبود میدهد. پزشکان توصیه میکنند ورزش سبک یا فیزیوتراپی را سه تا چهار هفته پس از درمان شروع کنید. پزشک طرح درمان فیزیوتراپی را با در نظر گرفتن کنش فیزیولوژیک یا زمانبندی عملکردی درمان پی آر پی و وضعیت موضع درمان پیش از تزریق تهیه میکند؛
- مکملهای تغذیهای ویتامینE، روغن بذر کتان، روغن ماهی، ویتامین A، کورکومین، زردچوبه، آلوئهورا و آستاگزانتین را همچنان مصرف نکنید؛
- کشیدن سیگار یا نوشیدن مشروبات الکلی تا یک هفته پس از تزریق PRP زانو ممنوع است. سیگار و الکل فرایند التیامبخشی را مختل میکنند. بهعلاوه مصرف دخانیات اثربخشی درمان را کاهش میدهد و
- هر روز 8 لیوان آب بنوشید و غذاهای مغذی میل کنید تا فرایند بهبود به خوبی انجام شود.
عوارض تزریق پی آر پی در زانو
تزریق PRP به ندرت باعث بروز عوارض میشود. چون پی آر پی محصولی اتولوگ است، یعنی از خون خود بیمار تهیه میشود، احتمال حساسیت نشان دادن به محلول پی آر پی یا واکنش نشان دادن سیستم ایمنی به محلول صفر است. احتمال پایین عفونت کردن محل تزریق، احساس درد در محل تزریق و آسیب عصبی شایعترین عوارض جانبی پی آر پی است که عموماً در محل تزریق بروز مییابد.
درد، حساسیت به لمس یا کبودی پس از تزریق یک تا چهار روز طول میکشد. این عوارض کاملاً عادی است، البته برخی بیماران هیچ دردی را حس نمیکنند یا دردشان بسیار کم است.
هزینه تزریق پی آر پی در زانو
هزینه پلاسما درمانی زانو به پارامترهای متعددی از جمله میزان آسیب دیدگی مفصل زانو، مکان انجام درمان PRP، حق الزحمه پزشک و کادر درمان، پوشش بیمه، تعداد دفعات مورد نیاز تزریق و هزینه سایر داروها و وسایل مصرفی بستگی دارد. تعداد دفعات تزریق پلاسمای غنی از پلاکت معمولا بین 1 تا 3 جلسه است و بیمار باید هزینه هر جلسه درمان را جداگانه پرداخت نماید. یک نکته مهم آن است که درمان PRP به دلیل آنکه یک درمان آزمایشگاهی محسوب میشود، تحت پوشش بیمههای پایه و تکمیلی قرار ندارد و بیمار مجبور است هزینه آن را از جیب خود بپردازد. از این رو بهتر است از قبل درباره قیمت تزریق PRP در زانو با پزشک معالج خود صحبت کنید.
نتیجه گیری
در روش تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی به زانو از خون خود بیمار برای تحریک رشد و ترمیم ساییدگی غضروف در مفصل زانو استفاده میشود. شواهدی وجود دارد که این روش درمانی میتواند به تسکین درد آرتروز و بهبود کارکرد مفصل زانو کمک میکند. با این حال، اثربخشی آن در همه بیماران یکسان نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری برای تایید اثربخشی آن وجود دارد. اگر قصد انجام تزریق پی آر پی برای درد زانو را دارید، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان خود را مطابق با توصیههای او پیش ببرید.
سوالات متداول
ماندگاری تاثیر تزریق پی آر پی در داخل مفصل زانو چقدر است؟
اثر تزریق پی آر پی دائمی نیست و ماندگاری اثر تزریق متغیر است. اثر بعضی درمانهای PRP تا دو سال دوام دارد، اما اثربخشی بقیۀ درمانها پس از گذشت تقریباً 9 ماه رو به کاهش میگذارد.
چه مدت طول میکشد تا تاثیر تزریق پی آر پی برای مفصل زانو مشاهده شود؟
نتایج تزریق پی آر پی زانو چهار تا شش هفته پس از تزریق مشخص میشود.
آیا تزریق پی آر پی زانو خطرناک است؟
تزریق پی آر پی درمانی ایمن است و معمولاً باعث بروز عوارض جانبی نمیشود. چون محلول PRP از خون خودتان تهیه میشود، بعید است سیستم ایمنی بدن به آن واکنش نشان بدهد. عوارض جانبی خفیف و کمتر شایع تزریق پی آر پی شامل تحریک پوست یا احساس درد در محل تزریق میشود.
آیا تزریق پی آر پی برای زانو درد دارد؟
تزریق پی آر پی عموماً دردناک نیست. بسته به محل تزریق ممکن است هنگام تزریق کمی احساس ناراحتی کنید و موضع درمان پس از تزریق کمی به لمس حساس شود.
آیا تزریق پی آر پی برای زانو یک درمان دائمی است؟
اثربخشی تزریق پی آر پی زانو دائمی نیست. ماندگاری اثر تزریق به شدت آرتروز و سابقۀ پزشکی هر بیمار بستگی دارد. تسکین درد حاصل از تزریق PRP بالغ بر 9 ماه طول میکشد.
برای درمان آرتروز زانو به چند بار تزریق پی آر پی نیاز است؟
به اکثر بیماران توصیه میشود که دو یا سه تزریق پی آر پی را در فواصل چند هفتهای انجام بدهند. اما اگر آرتروز شدیدتر باشد یا ورزشکار باشید و مسابقۀ ورزشی مهمی در پیش باشد، تعداد تزریقهای بیشتری لازم میشود.
آیا پی آر پی زانو میتواند جراحی تعویض مفصل زانو را به تاخیر بیندازد؟
برخی شواهد نشان داده اند که پلاسما درمانی یا تزریق پی آر پی در زانو میتواند جراحی تعویض کامل مفصل زانو را به تاخیر بیندازد.
آیا پی آر پی میتواند جایگزین جراحی زانو باشد؟
PRP برای درمان آرتروز زانوی خفیف و متوسط موثر است و در اغلب افراد نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو را به تاخیر میاندازد و عوارض کمتری نسبت به جراحی دارد. با این حال در موارد آرتروز شدید PRP نمی تواند جایگزین جراحی زانو باشد.
آیا تزریق پی آر پی میتواند پارگی مینیسک زانو را ترمیم کند؟
تزریق PRP درمان مؤثری برای ترمیم پارگی مینیسک است. چون مینیسک عمقی فاقد جریان خون است، وقتی پی آر پی تزریق میشود، پلاکتها امکان رسیدن به آسیبدیدگی را پیدا میکنند. اگر تزریق کاملاً مؤثر باشد، حتی میتواند جایگزین جراحی شود.
آیا تزریق PRP زانو بهتر از تزریق ژل در زانو برای آرتروز است؟
ماندگاری نتایج تزریق پی آر پی بیشتر از تزریق ژل هیالورونیک اسید است. ژل غالباً برای تسکین درد و بازیابی توانایی حرکتی مفصل به بیماران مبتلا به آرتروز زانو تزریق میشود.
آیا میتوان پس از تزریق پی آر پی در زانو راه رفت؟
بله، پس از تزریق پی آر پی زانو از بیماران خواسته میشود که به محض آنکه توانستند، راه بروند. البته اگر پس از تزریق درد متوسط تا شدید داشتید، لازم است به زانو استراحت بدهید.
پس از تزریق پی آر پی در مفصل زانو چقدر باید استراحت کرد؟
به تمام بیماران توصیه میشود که روز تزریق را فقط استراحت کنند. سپس تا دو روز پس از درمان کمتر از زانوی تزریقشده استفاده کنند تا مفصل پلاکتها را به خوبی جذب کند. ممکن است لازم باشد در این مدت از وسایل ثابتکننده و بیحرکت نگهدارنده استفاده کنید.
چه مدت پس از پی آر پی میتوان ورزش کرد؟
تا 2 هفته پس از تزریق پی آر پی زانو نباید ورزش کرد، زیرا میتواند بر اثربخشی تزریق تاثیر منفی داشته باشد و سبب عوارض جدی شود.
آیا برای تزریق پی آرپی مفصل زانو نیاز به گرفتن مرخصی است؟
اگر حالتان خوب است و انجام فعالیتهای بدنی سنگین لازمۀ شغلتان نیست، احتمالاً میتوانید به محل کار برگردید. البته توصیه میکنیم به خودتان فشار نیاورید و دو تا سه روز پس از تزریق پی آر پی زانو استراحت کنید.
چرا نباید پس از تزریق داخل مفصلی پی آر پی الکل مصرف کرد؟
پس از تزریق پی آر پی نباید مشروبات الکلی مصرف کنید، چون الکل عملکرد پلاکتها را کاهش میدهد و اثربخشی درمان را به تأخیر میاندازد.
آیا تزریق پی آر پی در زانو تحت پوشش بیمه است؟
تمام طرحهای بیمه مانند هم نیستند، بنابراین از نمایندۀ شرکت بیمهگرتان دربارۀ تحت پوشش بودن تزریق پی آر پی سؤال کنید. البته اکثر بیمههای درمانی در حال حاضر خسارت مربوط به این درمان پیشرفته را پرداخت نمیکنند.