از جمله روشهای خانگی که میتوان برای مدیریت و بهبود درد خار پاشنه انجام داد، میتوان به استفاده از کمپرس سرد، اصلاح سبک زندگی، ماساژدرمانی، پوشیدن کفش مناسب، استفاده از کفیهای طبی و انجام حرکات اصلاحی اشاره کرد. برخی درمانهای سنتی نیز برای درمان درد خار پاشنه مورداستفاده قرار میگیرند که از آن جمله میتوان به استفاده از زردچوبه، زنجبیل و سرکه سیب نیز اشاره کرد که میتوانند در بهبود التهاب و درد کمککننده باشند. بااینحال، تأثیر دیگر درمانهای سنتی همانند استفاده از حنا نامشخص بوده و تأیید نشده است. نکتهای که دررابطهبا انواع روشهای خانگی درمان درد خار پاشنه باید در نظر بگیرید این است که استفاده از روشهایی مانند ضربهزدن با شیشه نوشابه، گوشتکوب، آجر یا سنگپا هیچگونه پشتوانه علمی ندارد و میتواند باعث آسیب بیشتر به بافتهای نرم پاشنه پا شوند. در نهایت، اگر بهکارگیری این روشها باعث بهبود درد نشده و یا درد خار پاشنه تشدید شود، باید به یک پزشک مراجعه شود.
روشهای فوری کاهش درد خار پاشنه
با استفاده از برخی روشها و اقدامات اولیه میتوان درد خار پاشنه را در منزل کاهش داد. این روشهای شامل استراحت، کمپرس یخ، بستن پا، قراردادن پا بالاتر از سطح بدن و مصرف داروهای مسکن میشوند. البته باید به این نکته توجه داشت که این روشها بیشتر در کوتاهمدت مؤثر هستند و در بلندمدت باید از روشهای دیگری مانند کفی و کفشهای طبی و همچنین فیزیوتراپی استفاده کرد.
انواع روشهای فوری کاهش درد خار پاشنه به ترتیب در زیر توضیح داده شدهاند.
استراحت
مؤثرترین راه برای کاهش درد خار پاشنه، استراحت دادن به پاها است. ازآنجاکه خار پاشنه در اثر استفاده بیش از حد از پاها به وجود میآید (دویدن، ورزشکردن و راهرفتن با کفش نامناسب)، استراحت دادن به پاها میتواند باعث بهبود التهاب فاشیای کف پا شده و به بدن اجازه میدهد تا بهجای تمرکز بر استفاده از تاندون، بر بهبود و درمان تمرکز کند؛ بنابراین، به مدت 1 الی 3 هفته فعالیتهای فیزیکی خود را کاهش دهید تا فشار فیزیکی که منجر به التهاب پاشنه پا میشود، کاهشیافته و درد خار پاشنه بهبود پیدا کند.
کمپرس یخ
کمپرس یخ راهی ساده و مؤثر برای کاهش تورم و آزادکردن عروق خونی جهت دریافت بیشتر اکسیژن است و به کاهش التهاب و درد ناشی از خار پاشنه کمک میکند.
برای این کار بهصورت زیر عمل کنید.
- نصف یک بطری آبمعدنی را پرازآب کرده و بدون درب در فریزر قرار دهید تا یخ ببندد.
- بطری را خارج کرده و درب آن را ببندید. سپس آن را بهصورت افقی روی یک حوله روی زمین قرار دهید.
- روی یک صندلی بنشینید و کف پای خود را بهآرامی روی بطری جلو و عقب کنید.
این کار را میتوان چند بار در روز و هر بار به مدت 5 الی 15 دقیقه انجام داد. دقت کنید که هرگز بیش از 20 دقیقه در هر بار این کار را انجام ندهید؛ زیرا میتواند منجر به یخزدگی پا بشود. بهعنوان روشی دیگر میتوانید کیسههای کمپرس یخ آماده (ژلهای) را به کف پای خود بچسبانید.
بستن پا
یکی دیگر از راههای مؤثر و فوری در تسکین درد خار پاشنه، بستن پاشنه پا به کمک باند یا استفاده از جورابهای خار پاشنه است. این جورابها در قسمت مچ پا تنگ بوده و باعث کاهش میزان تماس بین پاشنه پا با سطح سفت زمین و درنتیجه برداشتن فشار از فاشیای کف پا میشوند.
فشار ملایمی که این جورابها در قسمت مچ پا وارد میکنند، باعث افزایش جریان خون در پاها (رسیدن اکسیژن بیشتر به پا) و تحریک خونرسانی به سمت قلب میشود. درنتیجه، التهاب مچ پا و خطر تورم و تجمع خون در اطراف مچ پا کاهشیافته و درد ناشی از خار پاشنه بهصورت فوری بهبود مییابد. پوشیدن این جورابها محدودیتی ندارد فقط باید دقت کنید که سایز آن باید متناسب با سایز پا بوده، گشاد نباشد و فشار ملایمی را به پا وارد کند.
بالا نگهداشتن پا از سطح بدن
راهکار بعدی بهبود فوری درد خار پاشنه، بالا نگهداشتن پا از سطح بدن است. این کار را میتوان با قراردادن یک بالش یا حوله تاشده زیر مچ پا، چه در حالت نشسته و چه در حالت خوابیده انجام داد.
بالا نگهداشتن پا از سطح بدن فواید زیر را به دنبال دارد.
- کاهش التهاب و تورم: بالابردن پاها به بهبود گردش خون کمک کرده و از تجمع خون در ناحیه ملتهب جلوگیری میکند. بنابراین التهاب و تورم ناشی از خار پاشنه کاهشیافته و درد تسکین پیدا میکند.
- شلشدن ماهیچهها: بالابردن پاها به شلشدن ماهیچهها و تاندونهای پاها کمک کرده، فشار وارده به فاشیای کف پا را کاهش داده و درنتیجه باعث بهبود درد مچ پا میشود.
داروهای مسکن
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای تسکین درد خار پاشنه مفید است. با اینکه تمامی این نوع داروها درد و التهاب را کاهش میدهند، اما از نظر دوز مصرفی، زمان لازم برای تأثیرگذاری و ماندگاری در بدن با یکدیگر متفاوت هستند. نکتهای که دررابطهبا مصرف این داروهای مسکن حائز اهمیت است، این است که هیچکدام از آنها نباید بیش از 10 روز مصرف شوند؛ زیرا استفاده بیش از حد از این نوع داروها باعث بروز برخی عوارض در دستگاه گوارش (حالت تهوع و خونریزی)، کلیه و کبد میشود.
نام دارو | دوز مصرفی | زمان لازم برای تأثیرگذاری | ماندگاری |
ایبوپروفن | 400 میلی گرم هر 6 ساعت | 30 الی 60 دقیقه | 4 الی 6 ساعت |
ناپروکسن | 250 میلی گرم هر 12 ساعت | 30 الی 60 دقیقه | 12 ساعت |
دیکلوفناک | 50 میلی گرم هر 12 ساعت | 30 الی 60 دقیقه | 8 الی 12 ساعت |
آسپرین | 325 میلی گرم هر 6 ساعت | 30 دقیقه | 4 الی 6 ساعت |
استامینوفن | 325 میلی گرم هر 6 ساعت | 30 الی 45 دقیقه | 4 الی 6 ساعت |
طب سنتی و درمانهای گیاهی
در کنار روشهایی که پیشتر به آنها اشاره شد، برخی درمانهای طب سنتی نیز در بهبود درد خار پاشنه مؤثر هستند. از جمله این روشها میتوان به استفاده از گیاهان پرخاصیتی همانند زردچوبه، زنجبیل و یا استفاده از سرکه سیب، جوششیرین و نمک اپسوم اشاره کرد. البته باید توجه کنید که برخی روشهای ذکر شده در طب سنتی که بدون ارجاع به منابع معتبر گزارش شدهاند، همانند استفاده از پودر موبر یا حنا، قابلاتکا نبوده و تأیید نشده است.
در زیر انواع روشهای طب سنتی جهت بهبود درد خار پاشنه به ترتیب توضیح داده شدهاند.
زردچوبه
زردچوبه به دلیل داشتن کورکومین، فواید زیادی برای سلامتی داشته و در درمان درد خار پاشنه نیز مؤثر است. بهعلاوه، ازآنجاییکه زردچوبه خاصیت ضدالتهابی دارد، با مصرف آن بهجای داروهای ضدالتهاب میتوان علاوه بر کاهش التهاب پاشنه پا، از آثار ناشی از مصرف زیاد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی همانند آسیب به کبد نیز جلوگیری کرد.
روشهای مصرف زردچوبه برای کاهش درد و التهاب خار پاشنه بهصورت زیر است.
- خمیر زردچوبه: 4/1 پیمانه پودر زردچوبه را با 2/1 پیمانه آب ترکیب کنید. سپس آن را روی حرارت ملایم قرار دهید تا خمیر غلیظی به دست آید. این خمیر را با چند قطره روغن نارگیل یا زیتون مخلوط کنید و آن را روی ناحیه پاشنه پا قرار دهید. بهآرامی خمیر را در کف پا ماساژ دهید و سپس با یک پلاستیک بپوشانید و اجازه دهید 1 ساعت بماند. درنهایت آن را با آب ولرم بشویید.
- شیر زردچوبه: 1 پیمانه شیر و 1 قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در یک قابلمه به مدت 5 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. سپس اندکی عسل به آن اضافه کرده و دو الی سه بار در روز میل کنید.
- کپسول کورکومین: مکملهای کورکومین نیز برای کاهش درد و التهاب خار پاشنه قابلاستفاده هستند، ولی ازآنجاییکه تأثیر بسیار قوی بر بدن دارند، باید حتما پیش از مصرف با یک متخصص مشورت کنید.
زنجبیل
زنجبیل به دلیل خواص ضدالتهابی و توانایی کاهش درد با ایبوپروفن که یک مسکن قوی است، مقایسه میشود. برای کاهش درد خار پاشنه، 4 پیمانه آب را همراه با 2 قاشق چایخوری پودر زنجبیل تازه در یک ظرف به مدت 5 دقیقه روی حرارت متوسط بجوشانید. سپس 1 قاشق چایخوری عسل به آن اضافه کرده و روزی 2 تا 3 بار میل کنید. همچنین میتوانید نصف قاشق چایخوری پودر زنجبیل را به یک فنجان چای اضافه کرده و میل کنید.
جوششیرین
جوششیرین دارای برخی خواص شیمیایی است که به حلکردن رسوبات کلسیم موجود در خار پاشنه کمک کرده و درنتیجه باعث کاهش التهاب و درد میشود. شما میتوانید یک قاشق غذاخوری جوششیرین را به مقدار کمی آب اضافه کنید تا به حالت خمیری درآید. سپس این خمیر را روی ناحیه پاشنه مالیده و با گاز استریل آن را ببندید. پس از گذشت 20 دقیقه که خمیر کاملاً خشک شد، بانداژ را باز کنید و خمیر را با آب گرم بشویید. این کار را 2 الی 3 بار در روز و به مدت حداقل 2 هفته تکرار کنید.
سرکه سیب
سرکه سیب سرشار از مواد مغذی و مواد معدنی از جمله منیزیم است که میتواند از طریق پوست جذب شود، کلسیم اضافی را از ناحیه خار پاشنه خارج کند و درد خار پاشنه را تسکین دهد.
برای استفاده از سرکه سیب جهت تسکین درد خار پاشنه 4 روش وجود دارد.
- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب ارگانیک را به یک لیوان آب ولرم اضافه کرده و دو بار در روز به مدت 2 هفته بنوشید.
- مقداری پنبه را در سرکه سیب خیسانده و آن را به حالت ضربهای و آرام به پاشنه پا بزنید.
- یکتکه حوله یا کاغذ را به شکل پا برش داده، آن را در سرکه سیب غوطهور کرده و سپس کاغذ یا حوله را در کفش خود قرار دهید. توجه داشته باشید که در صورت نیاز باید در طول روز مجددا این کاغذ یا حوله را در سرکه غوطهور کنید تا همواره مرطوب باشد. این کار را به مدت 5 روز انجام دهید.
- نیمی از یک تشت را پرازآب کرده و بهازای هر 6 پیمانه آب، 1 پیمانه سرکه سیب به آن اضافه کنید. سپس پاهای خود را به مدت 10 تا 15 دقیقه در تشت قرار دهید. این کار را دوبار در روز و به مدت 2 هفته انجام دهید.
نمک اپسوم
نمک اپسوم درواقع همان سولفات منیزیم است که بهعنوان نمک حمام نیز شناخته میشود. این ماده میتواند جذب پوست شده و التهاب ناشی از خار پاشنه را کاهش دهد. برای استفاده از نمک اپسوم، یک تشت را بهاندازهای پرازآب کنید که مچ پاها کاملا در آب قرار گیرد. نصف پیمانه نمک اپسوم را به آب اضافه کرده و پاهای خود را دو بار در روز به مدت 20 دقیقه در آن قرار دهید. درنهایت پاهای خود را با حوله خشک کرده و به آنها مرطوبکننده بزنید. برای اثربخشی بیشتر میتوانید 1 قاشق چایخوری روغن نارگیل نیز به این حمام اضافه کنید.
قراردادن پاها در حمام نمک اپسوم به آرامشدن بدن و کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک کرده و درنتیجه التهاب ناشی از خار پاشنه را کاهش میدهد. این کار اثری مشابه با خوردن کپسول منیزیم دارد.
درمان خانگی خار پاشنه در طولانیمدت
راهکارهای خانگی که تا به اینجا مطرح شد، همگی در جهت بهبود فوری درد خار پاشنه مؤثر هستند. برای درمان قطعی و طولانیمدت درد خار پاشنه لازم است تا روشهای دیگری همچون ماساژدرمانی و انجام حرکات اصلاحی نیز در کنار روشهایی که پیشتر مطرح شد به کار گرفته شود.
در ادامه درباره این روشها توضیحات بیشتری داده شده است.
اصلاح روش زندگی
تغییر سبک زندگی عاملی مهم در اثربخشی سیستم ایمنی و کاهش التهاب بدن است و شامل مدیریت وزن، داشتن رژیم غذایی متعادل، مصرف مکملها و ویتامینهای مفید و پوشیدن کفش مناسب است.
مدیریت وزن
یکی از علل ایجاد خار پاشنه مربوط به وجود وزن اضافی روی پاها است. به همین دلیل افرادی که دارای اضافهوزن هستند، بیشتر دچار خار پاشنه میشوند. بنابراین اگر اضافهوزن دارید یا چاق هستید، باید بهتدریج وزن خود را کاهش دهید، زیرا هرچه وزن فرد بیشتر باشد، فشار بیشتری به پاها وارد میشود.
از طرفی، کاهش وزن سریع میتواند باعث تشدید خار پاشنه شود. بنابراین باید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و منظم ورزش کنید تا بتوانید بهصورت مؤثر و ایمن وزن خود را کاهش دهید. مسلما کاهش وزن باعث درمان خار پاشنه نمیشود، ولی درد آن را کاهش داده و به بهبود سلامت کلی شما کمک میکند.
برای کاهش وزن باید چند نکته را در نظر بگیرید.
- حتما از پدها یا کفشهای مناسب که پاشنه را حمایت میکنند، استفاده کنید.
- فعالیت خود را بهتدریج افزایش دهید. برای مثال روزی چند دقیقه پیادهروی کنید و بهتدریج میزان آن را افزایش دهید.
- فعالیتهایی را انجام دهید که کمترین فشار را به پاشنه پاهای شما وارد کنند. برای مثال، شنا و یوگا در عین اینکه کالری میسوزانند به پاهای شما فشاری وارد نمیکنند.
- رژیم غذایی را در کنار ورزش رعایت کنید. میزان مصرف آب، سبزی، میوههای تازه و پروتئین مصرفی خود را دوبرابر کنید و مصرف مواد غذایی تصفیه شده همانند آرد سفید و شکر را محدود کنید.
- بهترین راهکار کاهش وزن، داشتن رژیم غذایی همراه با ورزشکردن است.
رژیم غذایی
بهبود رژیم غذایی از دو طریق بر بهبود خار پاشنه مؤثر است. اول اینکه داشتن رژیم غذایی سالم پیش از هر چیز به کاهش وزن کمک کرده و درنتیجه از فشار وارده بر رباطهای کف پا حین راهرفتن میکاهد. دوم آنکه، داشتن یک رژیم غذایی متعادل بهخصوص مواد غذایی دارای خاصیت ضدالتهابی برای طیشدن روند بهبود بسیار مهم است.
بهطورکلی، داشتن رژیم گیاهخواری در کاهش التهاب بدن و بهبود درد خار پاشنه مؤثر است، زیرا با داشتن رژیم گیاهخواری، اسید آراشیدونیک که یک اسید چرب غیراشباع است به میزان کمتری در بدن تولید شده و درنتیجه میزان التهاب بدن کاهش مییابد. اما باتوجهبه اینکه این نوع رژیم برای همه افراد مناسب نیست، برای کاهش مشکلات عضلانی – اسکلتی بهتر است که غذاهای اسیدی را به میزان کمتر و غذاهای قلیایی را به میزان بیشتری مصرف کنید. این کار به کاهش میزان اسیدهای باقیمانده در رسوبات مفصلی کمک میکند.
از جمله غذاهایی که اسیدیته بدن را افزایش میدهند، عبارتاند از:
- گوشت قرمز
- محصولات لبنی
- غذاهای فراوری شده بهخصوص آنهایی که حاوی شکر تصفیه شده و آرد سفید هستند
- کاکائو و کافئین
- سبزیهای خانواده شب بو (گوجهفرنگی، سیبزمینی، بادمجان و فلفلها)
- سس گوجهفرنگی
- چای
- الکل
- حبوبات
- سرکه
از جمله مواد غذایی که قلیایی هستند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- میوهها و سبزیهای دارای ویتامین و خاصیت آنتیاکسیدان (نارگیل، آووکادو، کدوحلوایی، توتفرنگی، خرما، کلمبروکلی، اسفناج، پیاز، شلغم، قارچ، ذرت)
- دانهها و آجیلهای غنی از امگا 3 (تخمه کدو، تخم کتان، انواع بادام)
- پروتئینهای سالم (ماهی چرب، غذاهای دریایی و مرغ بدون چربی)
- عسل
- سویا
ویتامینها و مکملهای مفید
ویتامینها و مکملها با کاهش التهاب، تقویت بافتها و حمایت از سیستم ایمنی بدن در کاهش درد خار پاشنه مؤثر هستند. از جمله ویتامینهایی که بدین منظور مفید هستند، عبارتاند از:
- ویتامین D: این ویتامین برای سلامت استخوانها ضروری بوده و سطح کلسیم بدن را تنظیم میکند. کمبود آن نیز خطر بروز مشکلات استخوانی را افزایش میدهد. بنابراین، مصرف غذاهای غنی از کلسیم همانند ماهی چرب (سالمون، قزلآلا و …)، لبنیات، تخممرغ و مکملهای ویتامین دی میتواند در بهبود درد خار پاشنه مؤثر باشد.
- ویتامین C: ویتامین سی یک آنتیاکسیدان قوی بوده و در کاهش التهاب پاشنه مؤثر واقع میشود. این ویتامین در مواد غذایی همچون مرکبات، توتفرنگی، فلفلدلمهای و بروکلی وجود دارد.
- ویتامین E: ویتامین E نیز همانند ویتامین C یک آنتیاکسیدان قوی بوده و برای ترمیم بافتها و کاهش التهاب مفید است. با مصرف دانهها و مغزیجات و سبزیهای برگدار یا مکملهای حاوی ویتامین E، میتوان میزان کافی ویتامین E دریافت کرد.
- منیزیم (Mg): این ماده معدنی برای جذب بهتر کلسیم و عملکرد صحیح عضلات و اعصاب اهمیت دارد و کمبود آن باعث تشدید التهاب و علائم خار پاشنه میشود. برای جذب منیزیم میتوان از اسفناج، دانههای کدو، لوبیاسفید، آووکادو یا مکملهای حاوی منیزیم استفاده کرد.
- امگا 3: امگا 3 نوعی اسید چرب ضروری است که از طریق مصرف ماهی چرب، آجیل و مکمل امگا 3 قابلدریافت است.
توجه داشته باشید که از مصرف خودسرانه و بیش از حد انواع ویتامین خودداری کرده و پیش از مصرف حتما با یک پزشک مشورت نمایید.
ماساژدرمانی
ماساژدرمانی یک روش غیرتهاجمی و طبیعی برای کاهش علائم خار پاشنه است و درصورتیکه در کنار سایر روشهای درمانی مورداستفاده قرار گیرد، به چند طریق باعث تسریع روند درمان درد خار پاشنه میشود.
- ماساژدادن کف پا با کاهش تنش و شل کردن عضلات و رباطهای اطراف پاشنه، و افزایش انعطافپذیری آنها به کاهش فشار و درد پاشنه کمک میکند.
- با ماساژدادن پا، جریان خون و درنتیجه اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت آسیبدیده رسیده و مواد زائد موجود در آن ناحیه سریع تر از بین میروند.
- ماساژدرمانی باعث تحریک سیستم لنفاوی و کاهش التهاب میشود که این به معنای کاهش تورم و درد است.
برای انجام ماساژ کف پا میتوانید از انواع اسانسهای رزماری، لوندر یا اسطوخودوس، نعناع فلفلی، اکالیپتوس، آویشن را استفاده کنید. دقت داشته باشید که پیش از ماساژ باید 2 الی 5 قطره از این اسانسها را با 30 میلیلیتر (2 قاشق غذاخوری) از یکی از روغنهای زیتون، نارگیل یا بادام در یک ظرف ریخته و با یکدیگر ترکیب کنید. با این کار اسانس مدنظر رقیقسازی میشود. پیش از استفاده حتما مقدار کمی از ترکیب را روی ناحیه کوچکی از پوست خود تست کرده و از عدم حساسیت خود به این ترکیب مطمئن شوید. اگر پوست حساسی دارید، از میزان کمتری اسانس استفاده کرده و مجددا آن را تست کنید.
حرکات اصلاحی برای رفع درد خار پاشنه
حرکات اصلاحی برای رفع درد خار پاشنه شامل تمرینات کششی است که در افزایش انعطافپذیری عضلات و رفع کشیدگی فاشیای کف پا مؤثر هستند. این تمرینات را میتوان بهراحتی در خانه و بدون استفاده از تجهیزات خاصی انجام داد. اگر این حرکات را بهدرستی و به طور منظم انجام دهید، درد پاشنه شما به طور قابلتوجهی کاهشیافته و فرایند بهبودی آن تسریع مییابد.
انواع حرکات اصلاحی برای رفع درد خار پاشنه عبارتاند از:
- کشش پشت ساق پا ایستاده:
ازآنجاییکه وجود تنش در عضله ساق پا باعث تشدید درد خار پاشنه میشود، توصیه میشود که انعطافپذیری عضلات ساق افزایشیافته تا درد خار پاشنه بهبود یابد. بدون منظور میتوان از حرکت کشش ساق پا به شرح زیر استفاده کرد.
- روبهروی یک دیوار ایستاده و کف هر دودست خود را بر روی دیوار قرار دهید.
- پای دارای خار پاشنه را تا جایی به عقب ببرید که کف پا کاملا روی زمین بوده و زانو خم نشود.
- زانوی پای جلویی را تا جایی خم کنید که از انگشتان پا جلو نزند و کف پا کاملا روی زمین قرار داشته باشد.
- به مدت 10 ثانیه در این حالت بمانید.
- این تمرین را 2 الی 3 بار تکرار کنید.
- غلتاندن توپ زیر پا:
برای انجام این حرکت میتوانید از یک توپ و یا از یک بطری آب یخزده استفاده کنید.
- بر روی یک صندلی بهصورت راحت بنشینید و کف پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید.
- یک توپ با اندازه مناسب همانند توپ تنیس را زیر پای خود قرار دهید.
- توپ را به مدت 2 دقیقه زیر پای خود به جلو و عقب بغلتانید.
- کشش پا در حالت نشسته:
به کمک این تمرین، تنشهای عضلانی شما رفع خواهند شد.
- بر روی یک صندلی بنشینید و پای دارای خار پاشنه را به حالت صاف به سمت جلو دراز کنید.
- دستان خود را روی پهلوهای خود قرار داده و بهآرامی به سمت جلو خم شوید تا جایی که کشش را در پای خود احساس کنید.
- برای اینکه کشش بیشتری احساس کنید، انگشتان پای خم شده را به سمت خود بکشید.
- به مدت 10 ثانیه در این حالت مانده و تمرین را 2 الی 3 ست تکرار کنید.
- برداشتن اشیا با انگشتان پا:
این تمرین را میتوانید اول صبح پیش از هرگونه راهرفتن یا در طول روز و هنگام استراحت انجام دهید.
- بر روی یک صندلی بنشینید به حالتی که زانوها در حالت 90 درجه و کف پاها بر روی زمین قرار داشته باشد.
- یک شیء مانند قلم یا توپ کوچکی را به همراه یککاسه کوچک در نزدیکی پای خود قرار داده و سپس با انگشتان خود این شیء را بهآرامی بردارید.
- شیء برداشته شده را بهآرامی به سمت کاسه برده و در آن رهایش کنید. دقت کنید که نیاز نیست فاصله بین شی و کاسه زیاد باشد.
- این تمرین را 10 بار تکرار کنید.
- کشش پا با حوله یا کش پیلاتس:
این تمرین بر روی عضلات کف پا و ساق پا مؤثر بوده و باعث کشش تاندونها میشود.
- در یک مکان راحت روی زمین بنشینید و پاهای خود را دراز کنید.
- حوله یا کش پیلاتس را دور انگشتان پا و یا دور کف پا قرار دهید.
- به کمک هر دودست خود حوله یا کش را به سمت خود به عقب بکشید تا جایی که کشش را در پای خود احساس کنید. دقت کنید که زانوها نباید خم شوند.
- به مدت 30 ثانیه در این حالت بمانید و تمرین را در 3 ست تکرار کنید.
- چرخش پا به داخل در حالت نشسته:
این تمرین که با استفاده از کش پیلاتس انجام میشود، در تقویت عضلات اطراف مچ پا مؤثر است.
- در یک مکان راحت روی زمین بنشینید و پاهای خود را دراز کنید.
- پای دارای خار پاشنه را روی پای دیگر قرار دهید.
- کش پیلاتس را ابتدا دور کف پای بالایی و سپس دور کف پای پایینی گره بزنید.
- انتهای کش را در دستان خود گرفته و سپس پای بالایی را بهآرامی به سمت داخل چرخش دهید.
- این تمرین را 10 بار تکرار کنید.
- بالابردن پاشنه پا در حالت ایستاده:
این تمرین به تقویت عضلات ساق پا کمک میکند. با تقویت این عضلات، میزان شوک وارده به پا هنگام راهرفتن کاهش مییابد. دقت کنید که این تمرین را باید بهآرامی و بهصورت کنترل شده انجام دهید.
- بر روی لبه یک استپ ورزشی یا یک سکو بایستید، به صورتی که قسمت پاشنه شما بیرون از استپ قرار بگیرد. جهت اطمینان در جایی قرار بگیرید که یک تکیهگاه یا میله داشته باشد تا بتوانید با گرفتن آن تعادل خود را حفظ کنید.
- بهآرامی روی انگشتان پای خود بلند شوید تا کشش را در عضلات ساق پا احساس کنید.
- بهآرامی به حالت اولیه برگردید و این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
- جمعکردن حوله با کف پا:
در این تمرین از انگشتان پا استفاده شده و عضلات داخل پا تقویت میشوند. این حرکت برای حمایت از قوس کف پا نیز مفید است.
- بهصورت راحت روی یک صندلی نشسته و یک حوله در زیر پای خود قرار دهید.
- کف پا را روی حوله قرار داده و انگشتان پای خود را باز کنید.
- به کمک انگشتان پا حوله را جمع کرده و سپس رها کنید.
- این حرکت را در 10 ست تکرار کنید.
- کشش انگشتان پا در حالت نشسته:
این تمرین برای رفع تنش کف پا و همچنین درد ناشی از نشستن طولانیمدت بسیار مفید است.
- روی یک صندلی بنشینید و کف پای دارای خار پاشنه را روی پای دیگر قرار دهید.
- با یکدست مچ پا و با دست دیگر، انگشتان پای خود را بگیرید.
- بهآرامی و کنترل شده، انگشتان پای خود را به سمت عقب بکشید تا جایی که احساس کشش در کف پا ایجاد شود.
- به مدت 20 ثانیه در این حالت بمانید.
- این تمرین را 3 بار برای هر دو پا انجام دهید. دقت کنید که انجام این حرکت یکبار در روز کافی است.
- تمرین پا با فوم رول ماساژ:
این تمرین روی عضلات ساق پا تأثیر داشته و به رفع تنش و گرفتگی عضلات کمک میکند.
- روی زمین بنشینید و پاهای خود را دراز کنید.
- فوم ماساژ را زیر ساق پای دردناک خود قرار دهید و پای دیگر را خم کنید.
- کف دودست را پشت سر خود روی زمین قرار دهید.
- به کمک فشار دستها، کمی باسن خود را بلند کنید.
- سپس با حرکت بدن، رول ماساژ را در امتداد ساق پای خود حرکت دهید.
- این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
روشهای غلط درمان خانگی خار پاشنه
برخی از افراد بدون اطلاع از صحت یک مطلب و ناآگاهانه به استفاده از یک روش برای درمان خار پاشنه روی میآورند. غافل از اینکه روشهایی که در منابع نامعتبر ذکر میشوند ممکن است اثر منفی بر خار پاشنه گذاشته و باعث تشدید آن شوند. از جمله این روشها میتوان به گوشتکوب تراپی، یا برخی درمانهای سنتی همانند درمان با سیر، پیاز، عسل، حنا و پودر موبر اشاره کرد.
ممکن است در برخی از افراد این روشها به نتیجه برسد، ولی نکته مهم این است که نتایج و تحقیقات معتبری که صحت این موضوع را ثابت کنند وجود ندارد. آزمودن این دسته از روشهای درمانی ممکن است ضرری برای فرد نداشته باشد، ولی باعث طولانیشدن روند درمان درد شده و این به نوبه خود باعث تشدید خار پاشنه میشود.
استفاده از روشهای غیرعلمی برای درمان درد خار پاشنه، علاوه بر طولانیتر کردن روند درمان، مشکلات زیر را نیز به همراه خواهد داشت.
- افزایش درد: درد پاشنه شما ممکن است بهقدری بیشتر شود که فعالیتهای روزانه شما را تحتتأثیر قرار داده و حتی در انجام فعالیتهای عادی همانند راهرفتن یا ایستادن هم مشکل پیدا کنید.
- تغییر در وضعیت بدنی: ممکن است شما بهصورت ناخودآگاه نحوه راهرفتن خود را تغییر دهید تا درد کاهش یابد، که این مسئله باعث آسیب به مفاصل و دیگر عضلات شما میشود.
- آسیب به اعصاب پا: در صورت تشدید درد و التهاب ممکن است اعصاب پا آسیبدیده و فرد دچار نوروپاتی یا بیحسی در پاها شود.
- اختلال در خواب: عدم درمان خار پاشنه و تشدید درد آن بر کیفیت خواب شما تأثیر گذاشته و میتواند باعث بیخوابی یا کیفیت خواب نامناسب شود.
- تضعیف سلامت جسمانی: در صورت تشدید درد خار پاشنه، قادر به انجام فعالیتهای ورزشی نخواهید بود که این نیز منجر به کاهش قدرت و انعطافپذیری عضلات و تضعیف سلامت جسمانی فرد میشود.
اگر درد خار پاشنه پا با درمان خانگی برطرف نشد، چهکار کنم؟
درصورتیکه هیچ یک از روشهای ذکر شده در بخشهای قبل مؤثر واقع نشد و درد خار پاشنه رفع نشد و یا حتی تشدید شد، پیشنهاد میشود که جهت بررسی شدت خار پاشنه و درمان اصولی به یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید و روند درمان متناسب با وضعیت خود را آغاز کنید.
در مطالب پیش رو، انواع روشهایی که ممکن است پزشک جهت درمان درد خار پاشنه به کار بگیرد، توضیح داده شده است.
کفی طبی
یکی از مؤثرترین روشها برای درمان درد و حتی جلوگیری از خار پاشنه، استفاده از کفیهای طبی است. این کفیها عملکرد و طراحی متناسب با فرم پا داشته و بهجای کفیهای معمولی، در کفش قرار داده میشوند. باید دقت کنید که کفیها باید بهصورت کامل در کفش شما جاگرفته و فشار اضافی بهپای شما وارد نکنند. لازم است بدانید که امکان ساخت کفی بهصورت سفارشی و بر اساس قالب پای شما نیز در برخی از کلینیکها وجود دارد.
بهطورکلی، عملکرد و تأثیر کفیهای طبی بر رفع درد خار پاشنه بهصورت زیر است.
- توزیع فشار: کفیهای طبی با توزیع یکنواخت فشار در طول پا، فشار متمرکز بر پاشنه را کاهش داده و به کاهش تحریک و التهاب ناشی از خار پاشنه کمک میکنند.
- حمایت از قوس کف پا: کفیهای طبی با حمایت از قوس پا به کاهش بار اضافی وارد بر پاشنه و درنتیجه کاهش درد ناشی از خار پاشنه کمک میکنند.
- کاهش نیروی وارد بر پاشنه: کفیهای طبی معمولاً از مواد جاذب شوک یا فومهای خاص ساخته میشوند که به کاهش ضربه و فشار وارد شده بر پاشنه هنگام راهرفتن و دویدن کمک میکند.
- اصلاح وضعیت راهرفتن: کفیهای طبی به دلیل طراحی متناسب با فرم پا، در رفع اختلالات پا و بهبود وضعیت راهرفتن مؤثر هستند.
صندلهای طبی
ازآنجاییکه وضعیت راهرفتن فردی که دارای خار پاشنه است، تحتتأثیر التهاب و درد در ناحیه پاشنه قرار میگیرد، بهتر است که همواره چه در محیط بیرون و چه در خانه (بهخصوص هنگام راهرفتن بر روی سرامیک)، از صندل طبی استفاده کند. این صندلها با طراحی خاص خود به بهبود وضعیت راهرفتن و درنهایت بهبود درد ناشی از خار پاشنه کمک میکنند. از جمله ویژگیهای یک صندل طبی مناسب عبارتاند از:
- حمایت از قوس پا: پوشیدن صندل طبی مناسب خار پاشنه از قوس پای شما حمایت کرده و به جلوگیری از صافشدن کف پا یا زیادشدن انحنای کف پا کمک میکند.
- داشتن پاشنه مناسب: برای رفع درد خار پاشنه بهتر است از صندلهایی استفاده کنید که پاشنه آنها کمی بلند باشد. بهترین حالت این است که برای رفع تنش وارده به پا، اختلاف ارتفاع پاشنه با انگشتان (دراپ پاشنه) در صندل طبی برابر با 4 میلیمتر باشد.
- داشتن بند: پوشیدن صندلهایی که بدون بند هستند میتواند باعث سفتشدن فاشیای کف پا و ملتهب شدن پا بشوند. بنابراین، بهتر است از صندلهای دارای بند استفاده کنید. در این حالت، انگشتان پا به صورت محکم در صندل قرار گرفته و فشار اضافی به آنها وارد نمیشود.
- طراحی ارگونومیک: کفی صندل طبی باید متناسب با فرم پای استاندارد بوده و سطح آن بهصورتی باشد که از لیزخوردن پا در صندل جلوگیری کند. بهعلاوه، قسمت پاشنه آنها باید دارای کفی مخصوص برای حمایت از پاشنه پا باشد.
کفش مناسب
پوشیدن کفشهایی با طراحی مناسب، فشار و تنش وارد شده به پا را کاهش داده و درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه را بهبود میدهد. منظور از کفش مناسب کفشی است که دارای ویژگیهای زیر باشد.
- کفی نرم و جاذب فشار: در این حالت نیروی حاصل از ضربه گامها جذب شده و از انتقال آن به پاشنه جلوگیری میشود. همچنین وزن بدن بهصورت یکنواخت توزیع شده و درنتیجه، فشار و استرس وارد شده به پا کاهش مییابد.
- پاشنه مناسب: پوشیدن کفشهایی که پاشنههای کمی بلندتری دارند، باعث کاهش فشار روی تاندون آشیل و محل اتصال آن به پاشنه میشود. این کاهش فشار میتواند به تسکین درد در پاشنه کمک کند.
- حمایت از قوس پا: اگر کفی کفش بهگونهای باشد که از قوس پا حمایت کند، کشیدگی فاشیای کف پا کاهشیافته و درنتیجه آن درد پاشنه کاهش مییابد.
- ساختار محکم: درصورتیکه پاشنه و زیره کفش محکم باشند، ثبات پا در کفش بیشتر شده و از حرکات غیرمعمول که ممکن است به پاشنه آسیب برسانند، جلوگیری میشود.
- اندازه مناسب: پوشیدن کفشهای تنگ یا گشاد میتواند فشار غیرمعمول روی پا وارد کرده و علائم خار پاشنه را تشدید کند. بنابراین، پوشیدن کفشهایی که بهدرستی اندازه پا هستند و بهراحتی پا در داخل آنها جا میگیرد، بسیار مهم است.
پد خار پاشنه
پد خار پاشنه یکی از ارتزهای پزشکی و در واقع نوعی کفی محافظ پاشنه است. جنس این پدها از سیلیکون بوده و در وسط آنها یک دایره آبیرنگ وجود دارد. این موضوع به کاهش فشار وارده به پاشنه و حفاظت بیشتر از آن و همچنین کاهش تنش وارده به مفاصل و ستون فقرات در حین راهرفتن کمک میکند. پد خار پاشنه قابل تمیزکردن بوده و میتوانید آن را بهصورت دستی با آب ولرم و کمی صابون شسته و اجازه دهید خشک شود. یا میتوانید از یک پارچه مرطوب استفاده کنید. درصورتیکه پس از شستن حالت چسبناک داشتند، کمی پودر بچه را با دست روی آن پخش کنید تا به حالت اولیه برگرد.
فیزیوتراپی
درصورتیکه درد پاشنه شما شدید باشد، برای تشخیص علت بهوجودآمدن خار پاشنه (صافی کف پا، واردکردن فشار بیش از حد بر پاها و …) و درمان قطعی درد آن میتوانید به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید. فیزیوتراپها پزشکانی هستند که به طور ویژه برای ارزیابی و کمک به اختلالات حرکتی آموزشدیدهاند. آنها پس از تشخیص علت بهوجودآمدن عارضه، یک رویکرد درمانی خاص برای شما برنامهریزی کرده و درنهایت در صورت لزوم شما را به یک متخصص ارتوپد ارجاع میدهند.
از جمله درمانهایی که در فیزیوتراپی برای کاهش فشار وارده به قوس پا مورداستفاده قرار میگیرد، میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- تمرینات توانبخشی به کمک حرکات اصلاحی کششی و تقویتی
- استفاده از طب سوزنی در کف پا و عضلات ساق پا
- ماساژ بافتهای نرم پا
- درمان تریگر پوینت یا نقاط ماشهای
- تمرینات حرکتی مچ پا
- استفاده از چسبهای کینزیولوژی
داروهای تزریقی
تزریق آمپول برای درمان درد خار پاشنه، یک روش درمانی غیرجراحی است که با تزریق داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا کورتیکواستروئید همانند کورتیزون به داخل پاشنه پا انجام میشود. با این کار، التهاب و درد ناشی از خار پاشنه به مقدار زیادی تسکین مییابد. بااینوجود، پیش از تزریق کورتیزون لازم است حتماً با یک متخصص مشورت نمایید؛ زیرا آمپول کورتیزون دارای عوارض جانبی بالقوه بوده و استفاده از آن محدودیت دارد. بهعلاوه، برخی از افراد به این آمپول حساسیت دارند.
روند تسکین درد پس از تزریق آمپول کورتیزون برای افراد مختلف متفاوت است. برخی بهصورت فوری و برخی بهتدریج اثر آن را حس میکنند. همانطور که گفته شد، برخی از افراد نیز ممکن است دچار عوارض جانبی همانند سرگیجه شوند. توصیه میشود که تا چند ساعت پس از تزریق این آمپول از فعالیت بدنی خودداری کرده و استراحت کنید. استفاده از یخ و بالابردن پا نیز میتواند به کاهش تورم یا درد پس از تزریق کمک کند. درصورتیکه هرگونه عوارض جانبی شدید یا طولانی را پس از تزریق تجربه کردید، حتما به یک پزشک مراجعه کنید.
شاک ویو تراپی
درصورتیکه سایر درمانهای محافظهکارانه برای درمان درد خار پاشنه مؤثر واقع نشوند، از روش شاک ویو تراپی (shock wave therapy) که یک روش غیرتهاجمی و نسبتا بدون درد است، استفاده میشود. در این روش، از امواج صوتی پر قدرت برای ترمیم بافتهای آسیبدیده استفاده میشود.
مکانیزم عملکرد این دستگاه به صورتی است که با برخورد امواج صوتی شاک ویو با بافت آسیبدیده، میکروحبابهایی در داخل این بافت ایجاد شده و یک پارگی کوچکی در بافت به وجود میآید. درنتیجه، جریان خون افزایشیافته و بدن برای ترمیم این پارگی و رشد بافت جدید، شروع به تولید هورمونهای رشد و کلاژنهای جدید میکند. این فرایند باعث میشود که خار پاشنه موجود در آن ناحیه نیز ترمیم شده و درد و التهاب ناشی از آن درمان شود.
درمان با این روش معمولا بین 15 تا 20 دقیقه طول میکشد و بسته بهشدت خار پاشنه، ممکن است نیاز به 3 الی 5 جلسه درمانی در طول چند هفته داشته باشید.
سؤالات متداول
آیا ورزشکردن در بهبود درد خار پاشنه مؤثر است؟
بله. انجام مداوم حرکات کششی مخصوص به کاهش درد و التهاب ناشی از خار پاشنه کمک میکند.
آیا وازلین در درمان درد خار پاشنه مؤثر است؟
خیر. وازلین تأثیری بر درمان درد خار پاشنه ندارد، اما به بهبود آثار ناشی از خار پاشنه همچون ترک و خشکی کف پا کمک میکند.
آیا میتوان از حنا برای درمان درد خار پاشنه استفاده کرد؟
خیر. با اینکه حنا خواص فراوانی دارد؛ اما شواهد کافی مبنی بر مؤثربودن آن بر بهبود خار پاشنه وجود ندارد.
آیا استفاده از آجر جهت ضربه به پاشنه پا باعث درمان درد خار پاشنه میشود؟
خیر. ضربهزدن به پاشنه پا باعث آسیب به پاشنه پا و تشدید علائم خار پاشنه میشود.
آیا استفاده از روش گوشتکوب تراپی در دمان خار پاشنه مؤثر است؟
خیر. استفاده از روش گوشتکوب تراپی ممنوع است؛ زیرا باعث آسیب به پاشنه پا و مزمن شدن خار پاشنه و درنتیجه طولانیشدن روند درمان میشود.
آیا ماساژدادن کف پا در درمان درد خار پاشنه مؤثر است؟
بله. ماساژ کف پا با استفاده از اسانسهایی مانند اسانس نعناع فلفلی یا اسانس آویشن و رقیق کردن آنها با روغنهایی مانند روغن نارگیل و روغن زیتون در کاهش تورم و درد ناشی از خار پاشنه مؤثر است.
آیا استفاده از بطری نوشابه جهت درمان خار پاشنه مفید است؟
اگر از بطری نوشابه برای ماساژدادن کف پا به حالت غلتکی استفاده شود، میتواند در بهبود درد مؤثر واقع شود. اما اگر بهقصد ضربهزدن به کف پا استفاده شود، باعث آسیب بیشتر به پاشنه پا و درنهایت تشدید علائم خار پاشنه میشود.
آیا برای درمان درد خار پاشنه زالودرمانی انجام بدهم؟
زالودرمانی میتواند جریان خون در پاشنه و اکسیژنرسانی به آن ناحیه را افزایش دهد و در کاهش تورم و درد ناشی از خار پاشنه مؤثر باشد.
آیا طب سوزنی درد خار پاشنه را درمان میکند؟
طب سوزنی به دلیل تحریک عصبهای ناحیه پاشنه میتواند در کاهش درد ناشی از خار پاشنه مفید باشد، اما علت ریشهای آن را درمان نمیکند و همچنین به تعداد جلسات زیادی برای این کار نیاز خواهید داشت.
آیا استفاده از سنگپا برای درمان درد خار پاشنه مفید است؟
استفاده هر روزه از سنگپا برای ماساژ کف پا میتواند در کاهش تراکم کلسیم جمع شده در کف پا و بهبود خار پاشنه مؤثر باشد. البته به یاد داشته باشید که پیش از استفاده از سنگپا باید پاهای خود را به مدت 5 دقیقه در آب ولرم قرار دهید.
آیا با استفاده از گوجهفرنگی درد خار پاشنه درمان میشود؟
با اینکه استفاده از گوجهفرنگی به دلیل داشتن بتاکاروتن در کاهش التهاب خار پاشنه مؤثر است، اما پیشنهاد میکنیم که از روشهای علمی اثبات شده مانند آنچه در این مقاله گفته شد، برای بهبود هرچه زودتر درد خار پاشنه استفاده کنید.
آیا خار پاشنه میتواند باعث آسیب به اعصاب پا بشود؟
بله. درصورتیکه خار پاشنه در طولانیمدت درمان نشود، باعث آسیب مزمن به اعصاب پا و ایجاد نوروپاتی میشود.
کمبود چه مادهای در بدن باعث ایجاد خار پاشنه میشود؟
اگر بدن دچار کمبود کلسیم باشد، ممکن است سیگنالهای بدن دچار اختلال شده و در ناحیه آسیبدیده همانند پاشنه پا که در معرض فشار اضافی قرار دارد، مقدار زیادی کلسیم جمع شود که باگذشت زمان تبدیل به خار پاشنه میشود.
آیا خار پاشنه میتواند باعث کمردرد یا لگن درد بشود؟
بله. اگر چه خار پاشنه تأثیر مستقیمی بر کمردرد یا لگن درد ندارد، ولی در ایجاد یا تشدید آن نقش دارد. زیرا وجود خار پاشنه باعث تغییر در وضعیت راهرفتن و درنتیجه واردآمدن فشار به ستون فقرات و لگن میشود.
آیا از انجامدادن فعالیت زیاد در طول درمان خار پاشنه باید اجتناب شود؟
بله، فعالیتهایی که فشار زیادی بر روی پاشنه ایجاد میکنند، مانند دویدن یا ایستادن طولانیمدت، باید محدود شوند.
آیا تغییر در وضعیت خواب میتواند به بهبود درد خار پاشنه کمک کند؟
بله، خوابیدن با یک بالش کوچک زیر پا میتواند فشار بر روی پاشنه را کاهش دهد و از درد صبحگاهی کف پا جلوگیری کند.
آیا ماساژ پاشنه با عسل میتواند التهاب خار پاشنه را کاهش دهد؟
استفاده از عسل جهت ماساژ پاشنه پا به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی ممکن است به تسکین علائم خار پاشنه کمک کند. اما تأثیر آن به طور قطعی تایید نشده است.
آیا بادکشکردن پاشنه پا برای رهایی از درد خار پاشنه موثر است؟
با اینکه بادکشکردن باعث بهبود جریان خون میشود؛ ولی گزارشی قطعی مبنی بر تأثیر آن بر درمان خار پاشنه مشاهده نشده است.